Thành phố Jerusalem. Ảnh: AFP.
Tổng thống Trump ngày 6/12 chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và ông dự định sẽ chuyển đại sứ quán Mỹ tại Israel từ Tel Aviv đến Jerusalem.
Nhưng ở một thành phố mà quyền sử dụng đất thường gây tranh cãi, việc tìm địa điểm và chuyển sứ quán đến Jerusalem không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Mặc dù Nhà Trắng gợi ý quá trình có thể mất 3 - 4 năm, một số người cho rằng khung thời gian đó không thực tế, theo Washington Post.
"Đó là ước tính rất lạc quan", Daniel Shapiro, người từng là Đại sứ Mỹ ở Israel dưới thời Tổng thống Barack Obama, nói. Shapiro cho rằng việc di chuyển sẽ mất 5 - 10 năm.
Về lý thuyết, ở Jerusalem vốn có đất dành cho đại sứ quán Mỹ mới. Vào ngày cuối cùng trong Nhà Trắng của Tổng thống Ronald Reagan năm 1989, đại sứ Mỹ tại Israel William Brown đã ký hợp đồng thuê một mảnh đất ở Tây Jerusalem với giá 1 USD/năm với thời hạn 99 năm. Không gian này sau đó được chính phủ Israel xếp loại là sử dụng cho mục đích ngoại giao với ý định xây dựng đại sứ quán Mỹ ở đó.
Mảnh đất này nằm ở một địa điểm khá đẹp tại khu Talpiot. David Makovsky, chuyên gia Viện Washington về Chính sách Cận Đông, nhận xét: "Đó là một khu vực tuyệt vời. Có rất nhiều tòa nhà chung cư được xây dựng xung quanh vì họ mong đợi mảnh đất đó sẽ trở thành đại sứ quán Mỹ".
Mảnh đất này đang bị bỏ trống. Một phóng viên Israel mô tả ông thấy "những chiếc giày cũ, vỏ chai bia, những tấm nệm cũ" tại đây.
Tuy nhiên, địa điểm này có thể không được chọn. Sau các vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ ở Tanzania và Kenya năm 1998, tiêu chuẩn an toàn mới đã được đưa ra, yêu cầu các sứ quán phải nằm cách mặt đường ít nhất 30 m để tránh nguy cơ bom xe và các cuộc tấn công khác. Với quy tắc mới này thì mảnh đất ở Talpiot không đạt yêu cầu.
An ninh là yếu tố được chú ý vì quyết định đặt sứ quán ở Jerusalem của ông Trump đã vấp phải phản đối từ nhiều phía, trong đó có Palestine và các nước khác ở Trung Đông. Hàng nghìn người Palestine đã biểu tình và đụng độ với cảnh sát Israel sau khi quyết định được công bố.
Ngoại trưởng Tillerson nói rằng sự an toàn của người Mỹ là ưu tiên cao nhất của Bộ Ngoại giao. Người phát ngôn Lầu Năm Góc Robert Manning khẳng định tất cả đại sứ quán Mỹ đều được bảo vệ tốt trong bất kỳ tình huống nào.
Có một lựa chọn tiềm năng khác: Mỹ có thể sử dụng một tòa nhà đã có ở Jerusalem. Bộ Ngoại giao Mỹ điều hành một số tòa nhà lãnh sự tại Jerusalem để cung cấp dịch vụ cho thành phố. Những nơi này về mặt lý thuyết có thể được sử dụng lại như một đại sứ quán.
Toà nhà lâu đời nhất là tổng lãnh sự quán Mỹ được xây dựng năm 1912, tọa lạc tại đường 18 Agron, gần Thành Cổ của Jerusalem. Một cơ sở lãnh sự mới hơn nằm trong khu vực Arnona của Jerusalem, không xa mảnh đất thuê ở Talpiot. Nó nằm vắt ngang Đường đình chiến 1949, hay còn gọi là Đường Xanh, phân chia tây và đông Jerusalem.
Các địa điểm có thể trở thành đại sứ quán mới của Mỹ ở Jerusalem. Đồ họa: Washington Post. (Ấn vào hình để xem cỡ to).
Có nhiều đồn đoán rằng thay vì xây dựng một cơ sở hoàn toàn mới, Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ biến một trong những tòa nhà lãnh sự thành đại sứ quán và đây là sẽ lựa chọn dễ dàng và nhanh hơn. Hầu hết dự đoán tập trung vào tòa nhà mới hơn ở Arnona, vì nó lớn hơn đáng kể so với tổng lãnh sự quán trên đường Agron.
Theo báo Haaretz của Israel, các quan chức Jerusalem nói rằng tòa nhà này được thiết kế đặc biệt để một ngày nào đó có thể trở thành đại sứ quán.
Tuy người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối cho biết có bao nhiêu người làm việc trong tòa nhà Arnona, báo cáo từ Văn phòng Tổng Thanh tra của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết có 582 nhân viên lãnh sự Mỹ ở Jerusalem trong năm 2017 và 960 nhân viên tại Đại sứ quán Mỹ ở Tel Aviv.
Trong khi đó, Makovsky cho biết Nhà Trắng nói với ông rằng họ đang xem xét việc mua mảnh đất mới nhưng không cho biết chi tiết cụ thể.
Bộ Ngoại giao Mỹ không trả lời câu hỏi về mảnh đất ở Talpiot hay khung thời gian di chuyển, nhưng trong các bình luận ngày 6/12, Ngoại trưởng Rex Tillerson dường như thừa nhận việc chuyển đại sứ quán sẽ không dễ dàng.
"Rõ ràng là phải mất nhiều tính toán", ông Tillerson nói. "Sẽ phải mất một khoảng thời gian".
Có thể đại sứ quán mới ở Jerusalem sẽ gần đại sứ quán hiện tại ở Tel Aviv hơn nhiều người mong đợi. "Tôi chắc rằng chính phủ Israel sẽ rất nỗ lực tìm kiếm địa điểm thích hợp cho đại sứ quán mới", ông Shapiro nói.
Nhưng bất động sản ở Jerusalem rất phức tạp. Đó là một thành phố đông đúc. Đại sứ quán có thể nằm cách xa trung tâm thành phố", ông nói thêm.
Phương Vũ