Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell giơ ngón tay cái sau khi dự luật mở cửa chính phủ trở lại được thông qua. Ảnh: AFP.
Sau ba ngày đóng cửa, chính phủ Mỹ trở lại hoạt động vào hôm nay, sau khi đảng Dân chủ từ bỏ việc cản trở quá trình thông qua luật ngân sách liên bang và chấp nhận đề xuất dời thời hạn thảo luận luật nhập cư sang tháng 2, theo Atlantic.
81 thượng nghị sĩ đã nhất trí thông qua dự luật nhằm cho phép chính phủ Mỹ mở cửa trở lại trong ba tuần tới, đến ngày 8/2. Hạ viện Mỹ sau đó dễ dàng thông qua đạo luật và gửi tới Tổng thống Donald Trump để ký phê chuẩn.
Bình luận viên Scott Jennings của CNN gọi đây là "thất bại lớn" của đảng Dân chủ và lãnh đạo phe thiểu số của đảng này tại Thượng viện Chuck Schumer, sau khi 5 thượng nghị sĩ đảng này phớt lờ chủ trương của lãnh đạo và ủng hộ quan điểm của Tổng thống Trump trong việc mở cửa chính phủ trở lại.
Theo các chuyên gia, lãnh đạo phe đa số đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell đã áp dụng chiến thuật rất khôn ngoan để khai thác sự chia rẽ trong nội bộ đảng Dân chủ nhằm vùi dập nỗ lực lấy chính phủ đóng cửa như một lá bài mặc cả chính sách của đảng này.
McConnell hiểu rằng nhiều thượng nghị sĩ đảng Dân chủ sắp trải qua kỳ bầu cử vào tháng 11 tới đây, cũng có nhiều người mới được bầu vào Thượng viện và muốn giữ ghế sau khi hết nhiệm kỳ năm 2020. Những người này sẽ không thể nào giải thích được với cử tri vì sao đảng của họ lại ưu tiên 700.000 người nước ngoài nhập cư trái phép vào Mỹ khi còn nhỏ (DACA) hơn 9 triệu trẻ em Mỹ đang phụ thuộc vào chương trình bảo hiểm y tế trẻ em (CHIP).
Để dự luật cấp ngân sách cho chính phủ hoạt động trở lại được thông qua, McConnell phải có ít nhất 60 phiếu tại Thượng viện, trong khi đảng Cộng hòa mới chỉ hội được 51 phiếu. Bởi vậy, chính trị gia này bắt đầu đưa ra những lời hứa hẹn với các thượng nghị sĩ đảng Dân chủ rằng Thượng viện sẽ xem xét DACA vào kỳ họp sau nếu đảng này chấp nhận mở cửa chính phủ trở lại. Ông tin rằng nhiều thượng nghị sĩ đảng Dân chủ sẽ không tuân theo sự chỉ đạo của lãnh đạo đảng sau khi nghe đề xuất này.
5 thượng nghị sĩ đảng Dân chủ gồm Joe Manchin, Claire McCaskill, Joe Donnelly, Heidi Heitkamp và Doug Jones dễ dàng chấp nhận lời hứa của đảng Cộng hòa và quyết định "chuyển phe". Họ đưa ra quyết định này sau khi khảo sát của CNN cho thấy 56% dân Mỹ cho rằng DACA không thể là ưu tiên cao hơn việc mở cửa trở lại chính phủ và đa số cử tri tin rằng chương trình bảo hiểm y tế trẻ em quan trọng hơn nhiều so với việc chỉnh sửa DACA.
Lời hứa trên của McConnel cũng thuyết phục được một số thành viên đảng Cộng hòa từng phản đối việc thông qua dự luật ngân sách. Kết quả là trong phiên bỏ phiếu gần đây nhất, đảng Cộng hòa đã thừa số phiếu để thông qua đạo luật cho phép chính phủ tiếp tục hoạt động trở lại trong ba tuần.
Ngoài việc mở cửa trở lại chính phủ, đạo luật này còn cho phép thực hiện chương trình CHIP trong 6 năm và trì hoãn việc áp dụng một số sắc thuế theo chương trình ObamaCare. Đạo luật này không khác gì nhiều so với thỏa thuận mà đảng Dân chủ đã bác bỏ hôm thứ 6 tuần trước, ngoại trừ thời hạn tạm thời để chính phủ tiếp tục hoạt động là ba tuần, thay vì 4 tuần như đề xuất của đảng Cộng hòa.
Theo Jennings, đảng Dân chủ đã đầu hàng trong cuộc đối đầu cân não mang tên "chính phủ đóng cửa" này mà không thu được gì ngoài một lời hứa rằng vấn đề nhập cư sẽ được Thượng viện xem xét "một cách công tâm, công bằng cho tất cả các bên". Lời hứa này không đồng nghĩa với việc những người nhập cư trái phép vào Mỹ khi còn nhỏ sẽ được cấp quốc tịch Mỹ, cũng không có cam kết nào cho thấy Hạ viện và Tổng thống Trump sẽ ủng hộ một dự luật như vậy.
"Chúng tôi đã nghe lời hứa kiểu vậy trước đây, thực tế là mới chỉ tháng trước", Vanita Gupta, chủ tịch Hội Lãnh đạo về Nhân quyền và Quyền công dân, cho biết. "Nó chỉ đơn giản là một lời hứa lặp lại những cam kết đã bị phá vỡ trước đây".
Chiến thuật này của McConnell đã biến tính toán chiến lược của đảng Dân chủ thành một chiến thắng nữa cho Tổng thống Trump và càng khiến các chiến lược gia đảng Cộng hòa tin rằng sự đoàn kết trong đảng là con đường tốt nhất để đánh bại đối thủ trong kỳ bầu cử giữa kỳ sắp tới.
McConnell (trái) thảo luận với lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer. Ảnh: AP.
Sau chiến thắng này của đảng Cộng hòa, chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục hoạt động trong ít nhất ba tuần tới, chương trình CHIP được cấp ngân sách dài hạn, trong khi tương lai cuộc cải cách chính sách nhập cư vẫn còn rất mờ mịt.
Xa hơn, sự chia rẽ nội bộ mà đảng Dân chủ thể hiện trong lần chính phủ đóng cửa này sẽ là yếu tố gây bất lợi rất lớn cho họ trong kỳ bầu cử giữa kỳ. Nếu kinh tế Mỹ tiếp tục đi lên trong thời gian tới, đảng Cộng hòa chắc chắn sẽ giành chiến thắng dễ dàng để tiếp tục kiểm soát Thượng viện và Hạ viện trong cuộc bầu cử tháng 11.
Khi đó, Trump sẽ phải cảm ơn McConnell, người đã liên tiếp mang về cho ông những thắng lợi để chứng tỏ với người dân Mỹ rằng đảng Cộng hòa với quyền kiểm soát lưỡng viện từ năm 2016 có thể điều hành đất nước một cách hiệu quả, Jennings nhận định.
Trí Dũng