Theo một video 28 dây được Ofir Gendelman, phát ngôn viên của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, đăng lên Twitter tuần qua, các tay súng Palestine tại Dải Gaza dường như đặt giàn phóng rocket tại các khu vực đông dân cư để tiến hành đòn tập kích nhằm vào Israel.
Ít nhất đó là những những gì mà Gendelman mô tả về đoạn video. Nhưng video trên thực tế lại không được quay gần đây tại Dải Gaza. Dù vậy, dòng tweet chứa video vẫn được chia sẻ hàng trăm lần trong bối cảnh xung đột giữa Israel và Palestine liên tục leo thang.
Tòa nhà Al Shrouq ở trung tâm Gaza, nơi đặt văn phòng các hãng truyền thông và công ty, bị phá hủy trong một cuộc không kích của Israel hôm 12/5. Ảnh: NYTimes.
Thay vào đó, những hình ảnh mà Gendelman đăng có thể được tìm thấy trên YouTube cùng các trang chia sẻ video khác từ năm 2018. Và theo chú thích trên các phiên bản cũ của video, nó ghi lại cảnh các tay súng phóng rocket từ Syria hoặc Libya, không phải Gaza.
Video này chỉ là một trong vô số thông tin sai lệch đang được lan truyền với tốc độ chóng mặt trên Twitter, TikTok, Facebook, WhatsApp và các nền tảng mạng xã hội khác về xung đột giữa Israel và Palestine.
Tin giả thậm chí còn bị khuếch đại lên khi chúng được chia sẻ hàng nghìn lần trên mạng xã hội và các ứng dụng nhắn tin, theo một bản phân tích từ New York Times.
Giới chuyên gia đánh giá ảnh hưởng của những thông tin sai lệch có thể vô cùng nghiêm trọng, "đổ thêm dầu" vào ngọn lửa căng thẳng giữa người Israel và Palestine, khi mà tâm lý ngờ vực, thiếu tin tưởng lẫn nhau đang thống trị.
"Rất nhiều trong số đó là tin đồn thêu dệt, nhưng chúng vẫn được chia sẻ", Arieh Kovler, nhà phân tích chính trị, nhà nghiên cứu độc lập tại Jerusalem, cho hay. "Điều làm cho tình hình trở nên phức tạp hơn là việc tin giả và tin thật bị lẫn lộn với nhau".
Báo New York Times tuần qua đã tìm thấy nhiều thông tin sai lệch lan truyền khắp các khu vực của Israel và Palestine, trong đó có một thông điệp dưới dạng file âm thanh và văn bản bằng tiếng Do Thái cảnh báo rằng người Palestine đang chuẩn bị tấn công các công dân Israel.
"Người Palestine đang đến, cha mẹ hãy bảo vệ con cái mình", thông điệp có đoạn, đồng thời liệt kê các địa điểm ở ngoại ô Tel Aviv nguy cơ trở thành mục tiêu. Nó được đăng trong một nhóm Telegram với hàng nghìn thành viên và sau đó xuất hiện ở một số nhóm WhatsApp với vài chục tới vài trăm người tham gia.
Cảnh sát Israel không phản hồi yêu cầu bình luận. Không có báo cáo nào về bạo lực ở những khu vực mà thông điệp trên liệt kê.
Một bài đăng khác lan truyền trên WhatsApp lại cảnh báo các binh sĩ Israel đã sẵn sàng tiến vào Dải Gaza.
"Cuộc xâm chiếm sắp diễn ra", đoạn văn bản được lưu truyền trong một nhóm WhatsApp với hơn 200 thành viên có đoạn, kêu gọi mọi người cầu nguyện cho gia đình mình.
Các nguồn tin bằng tiếng Arab và Do Thái cũng góp phần khuếch tán những thông tin sai lệch. Một số hãng tin Israel mới đây đăng video ghi lại cảnh một gia đình đang mang một thi thể đến địa điểm tổ chức đám tang nhưng vội vã bỏ lại thi thể và bỏ chạy khi nghe thấy tiếng còi xe cảnh sát hú.
Video được các hãng tin dẫn lại như là bằng chứng cho thấy các gia đình Palestine đang tổ chức đám tang giả và phóng đại số người thiệt mạng trong xung đột.
Thực tế, video này xuất hiện trên YouTube từ một năm trước và nó dường như quay cảnh một gia đình Jordan tổ chức tang lễ giả, theo chú thích ghi trên video gốc.
Xe ôtô ở thành phố Ashkelon của Israel bị phá hủy vì trúng rocket từ Gaza hôm 12/5. Ảnh: NYTimes.
Một video khác quay cảnh những người Do Thái xé quần áo như biểu hiện của sự sùng đạo cũng lan truyền nhanh chóng trên các trang tin tiếng Arab. Video được trích dẫn làm bằng chứng cho thấy người Do Thái đang tự làm giả những vết thương sau các cuộc đụng độ ở Jerusalem.
Nhưng đây tiếp tục là một thông tin không đúng. Video trên đã được đăng lên WhatsApp và Facebook nhiều lần hồi đầu năm nay.
Việc thông tin sai lệch về xung đột giữa người Israel và Palestine được chia sẻ vào những thời điểm bạo lực gia tăng trong khu vực không phải chuyện mới mẻ.
Những năm gần đây, Facebook đã xóa hàng loạt chiến dịch tuyên truyền thông tin sai lệch do Iran thực hiện nhằm kích động căng thẳng trong cộng đồng người Israel và Palestine. Twitter hồi năm 2019 xóa một mạng lưới các tài khoản giả được dùng để bôi nhọ những người chống đối Thủ tướng Israel Netanyahu.
Đoạn video do người phát ngôn Gendelman chia sẻ trên Twitter hôm 12/5 đã bị xóa một ngày sau đó, khi Twitter dán nhãn nó là "nội dung gây hiểu lầm". Văn phòng của Gendelman không đưa ra bình luận.
Ông này dường như cũng đã mô tả sai nội dung của một số video khác. Hôm 11/5, Gendelman đăng một video trên Twitter cho thấy cảnh ba người đàn ông được yêu cầu nằm xuống đất, trong khi đám đông bên cạnh bàn tán. Gendelman nói video cho thấy người Palestine đang dàn dựng cảnh người chết để chụp ảnh.
Nhà phân tích chính trị Kovler ở Jerusalem đã lần tìm nguồn gốc của video và thực tế, nó được đăng trên TikTok từ hồi tháng ba với chú thích rằng đây là cảnh người dân đang diễn tập tránh bom.
Vũ Hoàng (Theo NYTimes)