Năm 2002, Công ty Xuất nhập khẩu III (Centrimex) nhập 10.000 tấn phân bón từ một công ty của Đức với giá 1,45 triệu USD. Sau đó, nhân viên Centrimex phát hiện hồ sơ có sai lệch. Khi tàu chở hàng cập cảng Sài Gòn, thay vì giải quyết tranh chấp theo quy định quốc tế, Centrimex quyết định từ chối tiếp nhận số hàng chính mình bỏ tiền ra mua. Chủ tàu buộc phải đưa số hàng trở về và hóa giá. Phía Việt Nam mất trắng lô hàng trị giá 1,45 triệu USD.
|
|
Gần đây nhất, một doanh nghiệp tại Hải Phòng lại trở thành nạn nhân của một phi vụ lừa đảo gần 1 triệu USD của một công ty làm ăn qua website alibaba.com. Quá tin đối tác với những hóa đơn chứng từ hoàn hảo, công ty này chuyển tiền và ung dung chờ hàng về. Tuy nhiên, ngày hàng cập cảng đã qua từ lâu mà vẫn không thấy tăm hơi. Mất tiền, chủ doanh nghiệp vẫn phải "ngậm tăm", không dám công khai vụ việc vì sợ mất uy tín và muối mặt với dư luận.
Trong môi trường thương mại rộng lớn khi đã gia nhập WTO, những chuyện tương tự sẽ không còn hiếm.
Theo Tiến sĩ Đinh Thị Mỹ Loan, Cục trưởng Cục quản lý cạnh tranh (Bộ Thương mại), sau khi gia nhập WTO, nguy cơ bị kiện bán phá giá đối với các doanh nghiệp Việt Nam có thể tăng lên. Nguy cơ bị kiện không chỉ đến từ các nền kinh tế mạnh như Mỹ, EU mà có thể từ các nước đang phát triển vốn là bạn hàng trong khu vực.
"Ấn Độ gần đây là nước khởi kiện bán phá giá nhiều nhất, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể bị doanh nghiệp nước này đâm đơn kiện", bà Loan cho biết.
Người đứng đầu cơ quan quản lý cạnh tranh cho rằng, các tranh chấp thương mại là chuyện khó tránh khỏi khi hội nhập. Điều quan trọng là tìm cách giảm mức thiệt hại tối đa cho doanh nghiệp.
Doanh nghiệp ngại sử dụng luật sư
Trái với doanh nghiệp nước ngoài rất coi trọng luật sư trong hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp trong nước hiện chỉ xem tư vấn của luật sư như một phần thêm thắt cho hoạt động của doanh nghiệp. Trong khi luật sư có thể tham gia từ đàm phán thương mại, ký kết đến xử lý tranh chấp thương mại của doanh nghiệp ngoại, các công ty trong nước thường chỉ nhờ đến luật sư khi tranh chấp đã trở nên gay gắt và khó tháo gỡ.
Theo Luật sư Đỗ Trọng Hải, Giám đốc Công ty dịch vụ pháp lý Investconsult, hiện hầu hết khách hàng của các văn phòng tư vấn luật là doanh nghiệp nước ngoài. Nếu sử dụng luật sư, các công ty trong nước cũng chỉ làm cho có lệ và ít khi tôn trọng tư vấn. "Doanh nghiệp thường cân nhắc nhiều vấn đề rồi mới xét đến tư vấn của luật sư", ông Hải cho biết. Thậm chí, có doanh nghiệp đem theo luật sư trong chuyến đàm phán ở nước ngoài, nhưng không hề hội ý trước khi đàm phán.
Khi có tranh chấp thương mại quốc tế, các doanh nghiệp thường bỏ mặc vụ kiện khi là bị đơn, không phản biện hay dự xét xử, mà chỉ đến khi bị phán quyết bồi thường với số tiền lớn mới tính đến nhờ luật sư.
Trao đổi với VnExpress, đại diện một doanh nghiệp cho biết, ngoài việc chưa có thói quen sử dụng luật sư trong kinh doanh, sự e ngại của doanh nghiệp còn do giá thuê luật sư vẫn khá cao, nhất là với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Do vậy, chỉ khi tranh chấp thương mại được đưa ra tòa án và không thể tự giải quyết, các doanh nghiệp mới tính đến nhờ đến luật sư.
Ngọc Châu