Báo cáo được Văn phòng Tổng thanh tra thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ công bố cuối tuần trước cho thấy tỷ lệ sẵn sàng làm nhiệm vụ của tiêm kích tàng hình F-35 nước này trong năm tài khóa 2024 là 50%, đồng nghĩa trung bình mỗi máy bay chỉ có thể hoạt động trong nửa thời gian theo kế hoạch, còn lại phải nằm trong nhà xưởng để bảo dưỡng hoặc sửa chữa.
Con số này thấp hơn 17% so với yêu cầu tối thiểu về mức độ sẵn sàng vận hành do không quân Mỹ đề ra. Nguyên nhân được xác định là Lầu Năm Góc không buộc nhà sản xuất Lockheed Martin "chịu trách nhiệm về yếu kém trong khâu bảo dưỡng".
"Văn phòng quản lý Chương trình F-35 (JPO) không đưa vào hợp đồng những tiêu chí về mức độ sẵn sàng hoạt động hoặc yêu cầu có thể đo lường được, cũng như không có yêu cầu kiểm tra vật liệu và báo cáo về tài sản của chính phủ", Văn phòng Tổng thanh tra cho hay.
Bộ Quốc phòng Mỹ vẫn trả cho Lockheed Martin khoảng 1,7 tỷ USD mà không điều chỉnh lại số tiền thanh toán, dù tiêm kích F-35 chỉ đạt tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu thấp và không đáp ứng được yêu cầu tối thiểu về năng lực vận hành.
Tiêm kích F-35A tại Swanton, Ohio hồi năm 2024. Ảnh: Không quân Vệ binh Quốc gia Mỹ
Khi được đề nghị bình luận, hãng Lockheed Martin cho biết đã xây dựng kế hoạch nhằm "giải quyết nguyên nhân gốc rễ" về năng lực sẵn sàng chiến đấu của dòng F-35 trong năm nay, trong đó có mua thêm phụ tùng thay thế và cải thiện quy trình bảo dưỡng.
Báo cáo này không phải là đánh giá tiêu cực duy nhất về tiêm kích F-35, chương trình vũ khí đắt đỏ nhất của Mỹ với chi phí lên tới 2.000 tỷ USD, song đã gặp phải loạt vấn đề về chất lượng và độ tin cậy.
Không quân Mỹ hồi tháng 6 giảm một nửa đơn hàng F-35 trong năm 2026 do chi phí nâng cấp hệ thống điện tử hàng không và máy tính tăng cao.
Theo báo cáo do Văn phòng Kiểm toán Chính phủ Mỹ (GAO) công bố hồi tháng 9, Lầu Năm Góc vẫn trả tiền thưởng cho Lockheed Martin dù tập đoàn này bàn giao tiêm kích muộn tới hai tháng, chưa kể hàng loạt máy bay bị lỗi và sẽ mất nhiều năm để sửa chữa.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã tăng cường giám sát chương trình F-35, trong khi Tổng thống Donald Trump cũng gây sức ép để các nhà thầu quốc phòng đầu tư nhiều hơn vào đổi mới sáng tạo, thay vì chỉ mua lại cổ phiếu và trả lương thưởng cao cho giới lãnh đạo.
Phạm Giang (Theo Reuters)