Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pal Johnson ngày 6/11 thông báo quá trình tìm kiếm ngân sách cho thương vụ xuất khẩu tiêm kích Gripen đến Ukraine đang đạt tiến triển, thêm rằng hai nước "phối hợp rất chặt chẽ" về vấn đề này.
Ông cho biết cốt lõi của thỏa thuận vẫn sẽ là Ukraine tự trả tiền mua phi cơ sau khi chiến sự kết thúc, song lưu ý rằng cũng có các phương án khác.
"Chúng tôi có thể xem xét tín dụng xuất khẩu, tài sản Nga bị đóng băng và khuôn khổ viện trợ của Thụy Điển dành cho Ukraine, trong đó có 40 tỷ krona (khoảng 4,18 tỷ USD) vào năm 2026 và 40 tỷ krona nữa trong năm 2027", Bộ trưởng Johnson nói.
Không rõ phương án Bộ trưởng Johnson đề cập có phải viện trợ toàn bộ hay không, song hãng thông tấn Reuters cho rằng đây sẽ là gói viện trợ một phần.
Tiêm kích Gripen Thụy Điển bay trình điễn tại Pháp hồi tháng 5. Ảnh: AFP
Ông cho biết Thụy Điển đã trình bày thỏa thuận tiềm năng về tiêm kích Gripen với "Liên minh Thiện chí", nhóm các quốc gia cam kết tăng cường hỗ trợ cho Ukraine, và một số thành viên có khả năng sẽ cung cấp hỗ trợ tài chính. "Những nước sản xuất linh kiện trong máy bay Gripen sẽ có thêm động lực để tài trợ", quan chức Thụy Điển nhận định.
Tiêm kích Gripen trang bị động cơ do tập đoàn General Electric của Mỹ chế tạo, cùng nhiều linh kiện sản xuất tại Anh.
Theo ông Johnson, Thụy Điển đang thúc đẩy đàm phán với các nước Liên minh châu Âu (EU) nhằm sử dụng khoảng 230 triệu USD tài sản Nga bị đóng băng để tài trợ cho hoạt động quân sự Ukraine.
Thụy Điển và Ukraine hồi tháng 10 ký thỏa thuận hợp tác lâu dài về phòng không, trong đó có khả năng Stockholm xuất khẩu 100-150 chiến đấu cơ Gripen cho Kiev.
Chưa rõ giá trị ước tính của thỏa thuận tiềm năng, song tập đoàn Saab vừa bán 4 tiêm kích Gripen cho Thái Lan trong đơn hàng trị giá khoảng 563 triệu USD, cho thấy mỗi phi cơ kèm thiết bị và dịch vụ liên quan có giá hơn 140 triệu USD.
Mức giá trên làm dấy lên hoài nghi về khả năng chi trả của Ukarine, trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ xung đột.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson hồi tháng 10 đánh giá thỏa thuận tiềm năng về tiêm kích Gripen với Ukraine "rất thực tế", song thừa nhận "vẫn còn nhiều việc phải làm" và có khả năng sẽ mất tới 3 năm để chuyển giao lô hàng đầu tiên.
JAS 39 Gripen là tiêm kích hạng nhẹ một động cơ do tập đoàn Saab phát triển và đưa vào biên chế không quân Thụy Điển từ năm 1996. Tổng cộng khoảng 300 chiếc đã được xuất xưởng, phục vụ trong lực lượng vũ trang của 7 nước trên thế giới.
Giới quan sát nhận định dòng Gripen có một số ưu thế so với F-16 trong biên chế Ukraine hiện nay, như không đòi hỏi lượng lớn binh sĩ được đào tạo chuyên sâu và hạ tầng mặt đất hỗ trợ trong quá trình bảo dưỡng, vận hành.
Phạm Giang (Theo Reuters)