Thừa cân làm tăng nguy cơ đái tháo đường

Hội chứng chuyển hóa bao gồm các nhóm bất thường như cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, thừa cân béo phì, tăng sự đề kháng insulin. Hậu quả dẫn đến việc gia tăng nguy cơ bệnh lý đái tháo đường và các biến chứng về tim mạch. 

Hiện nay, thừa cân, béo phì và người có hội chứng chuyển hóa chiếm tỷ lệ ngày càng cao. Riêng ở Mỹ, tỷ lệ người béo phì chiếm 37,5% ở người lớn. Theo một nghiên cứu khác, người mắc hội chứng chuyển hóa chiếm 21-23% trong lứa tuổi trưởng thành và hơn 40% trong nhóm tuổi từ 60 đến 69.

Tỷ lệ thừa cân ở Việt Nam hiện chiếm 16% trong nhóm tuổi trưởng thành và tỷ lệ hội chứng chuyển hóa chiếm khoảng 13%. Con số này tiếp tục gia tăng nhanh chóng hàng năm.

Người có hội chứng chuyển hóa thường gặp các vấn đề như tình trạng đề kháng insulin, rối loạn mỡ máu, cao huyết áp, và nhiều yếu tố khác. Trong đó yếu tố đặc trưng là tình trạng béo phì vùng bụng. Các yếu tố trên là nguy cơ gây các bệnh như đái tháo đường, xơ vữa động mạch, từ đó dẫn đến những nguy cơ khác như bệnh mạch vành, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Vì vậy, trái với quan niệm hình ảnh béo bụng tượng trưng cho sự thành công và giàu có của người thành đạt, tình trạng này cần được xem là dấu hiệu cho những nguy cơ tiềm ẩn của nhiều bệnh lý.

Để phòng ngừa thừa cân, béo phì, hội chứng chuyển hóa, đái tháo đường, và biến chứng tim mạch thì việc điều chỉnh lối sống, thay đổi chế độ ăn hợp lý là biện pháp can thiệp hàng đầu.

Vận động thể lực dưới nhiều hình thức như đi bộ nhanh, đi xe đạp, thể dục aerobic, cầu lông, tennis, bơi lội là những loại hình phù hợp nhằm tiêu hao năng lượng, giảm cân và tăng cường sức dẻo dai. Tuy nhiên việc lựa chọn loại hình vận động phải phù hợp ưu tiên sức khỏe, mục tiêu và sở thích cá nhân. Duy trì chế độ luyện tập đều đặn là bí quyết cho sự thành công..

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh có tác dụng kiểm soát cân nặng và ổn định đường huyết. Khẩu phần ăn trong ngày cần được cung cấp đầy đủ các thành phần chất bột đường, chất đạm, chất béo, chất xơ, vitamin và muối khoáng. Tuy nhiên, sự cân đối các thành phần trong bữa ăn là cần thiết. Mô hình hóa đĩa thức ăn trong mỗi bữa bao gồm một phần hai rau quả, một phần tư chất bột đường, một phần tư chất đạm. Mô hình này dễ thực hiện và đạt hiệu quả cao.

Năng lượng cung cấp hằng ngày thường được tính toán dựa trên mục tiêu giảm cân hay duy trì cân nặng. Nếu năng lượng nạp vào lớn hơn mức nhu cầu cần thiết, hiện tượng thừa cân xuất hiện kéo theo sự gia tăng nguy cơ những bệnh lý liên quan tiểu đường và tim mạch.

Đối với người mắc hội chứng chuyển hoá nói chung và người đái tháo đường nói riêng, ngày nay trong thực phẩm chế biến sẵn hay thức phẩm sữa thay thế, thành phần năng lượng cần thiết đã được tính toán và cung cấp một cách chính xác đầy đủ. Những thành phần dinh dưỡng vừa đóng góp tích cực trong việc cung cấp năng lượng ổn định, giảm cân khi cần thiết, vừa hạn chế rôi loạn mỡ máu.

Việc áp dụng phương pháp dinh dưỡng y khoa kết hợp luyện tập vận động ngay từ hôm nay sẽ mang lại cuộc sống vui khỏe nhờ ổn định đường huyết kiểm soát số đo cân nặng vòng eo, ngăn ngừa biến chứng tim mạch.

BS.ThS. Lâm Văn Hoàng

Phó khoa Nội tiết, Bênh Viện Chợ Rẫy