Theo quyết định phê duyệt của Thủ tướng ngày 7/6, hệ thống cảng hàng không toàn quốc thời kỳ 2021-2030 được quy hoạch theo mô hình trục nan với hai đầu mối chính tại Thủ đô Hà Nội và TP HCM.
Đến năm 2030, cả nước giữ 14 cảng quốc tế như hiện nay gồm: Vân Đồn, Cát Bi, Nội Bài, Thọ Xuân, Vinh, Phú Bài, Đà Nẵng, Chu Lai, Cam Ranh, Liên Khương, Long Thành, Tân Sơn Nhất, Cần Thơ và Phú Quốc.
16 cảng quốc nội gồm: Lai Châu, Điện Biên, Sa Pa, Nà Sản, Đồng Hới, Quảng Trị, Phù Cát, Tuy Hòa, Pleiku, Buôn Mê Thuột, Phan Thiết, Rạch Giá, Cà Mau, Côn Đảo, Thành Sơn và Biên Hòa. Trong đó sân bay Thành Sơn và Biên Hòa được quy hoạch để khai thác lưỡng dụng cả quân sự, dân sự.
Như vậy, Thủ tướng đã quyết định bổ sung hai sân bay Thành Sơn và Biên Hòa là cảng quốc nội. Cả nước sẽ có 16 sân bay quốc nội thay vì 14 như đề xuất trước đó của Bộ Giao thông Vận tải.
Sân bay Nội Bài là sân bay quôc tế duy nhất trong Vùng thủ đô. Ảnh: Giang Huy
Đến năm 2050, Việt Nam sẽ có 33 cảng hàng không. Trong 14 cảng quốc tế giai đoạn này không còn Cát Bi mà thay vào đó là cảng Hải Phòng, nằm tại huyện Tiên Lãng. Trong 19 cảng quốc nội có thêm 3 cảng mới Cát Bi, Cao Bằng và cảng thứ hai vùng Thủ đô.
Chính phủ quyết định quy hoạch sân bay thứ hai vùng Thủ đô sẽ là vận tải hành khách nội địa, thay vì là cảng quốc tế như đề xuất của UBND TP Hà Nội.
Bổ sung các sân bay địa phương khi đủ điều kiện
Trước hàng loạt đề xuất xây sân bay của địa phương, Chính phủ nêu rõ sẽ nghiên cứu, đánh giá khả năng quy hoạch đối với một số cảng phục vụ quốc phòng, an ninh; một số vị trí quan trọng về khẩn nguy, có tiềm năng phát triển về du lịch, dịch vụ... Việc bổ sung quy hoạch sân bay sẽ được xem xét khi đủ điều kiện, trong đó đánh giá kỹ lưỡng về nhu cầu, yêu cầu kỹ thuật, nguồn lực đầu tư và tác động liên quan.
Danh sách đề xuất này có 12 sân bay gồm: Hà Giang (tại xã Tân Quang, huyện Bắc Quang); Yên Bái (phường Nam Cường, TP Yên Bái); Tuyên Quang (xã Năng Khả, huyện Na Hang); sân bay quân sự Gia Lâm (quận Long Biên, Hà Nội); Bắc Ninh (xã Xuân Lai, huyện Gia Bình); Hà Tĩnh (xã Cẩm Nam, huyện Cẩm Xuyên); Kon Tum (thị trấn Măng Đen, huyện Kon Plông); Quảng Ngãi (xã An Hải, huyện Lý Sơn); Bình Thuận (xã Ngũ Phụng, huyện Phú Quý); Khánh Hòa (xã Vạn Thắng, huyện Vạn Ninh); Đăk Nông (xã Quảng Khê, huyện Đăk Glong) và Tây Ninh (xã Phước Ninh, huyện Dương Minh Châu).
Cần 420.000 tỷ đồng thực hiện quy hoạch
Quyết định của Thủ tướng nêu rõ sẽ ưu tiên đầu tư xây dựng mới hoặc mở rộng các cảng quốc tế quan trọng, đóng vai trò đầu mối như: Long Thành, Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Đà Nẵng, Cam Ranh, Phú Quốc. Chính phủ sẽ từng bước nâng cấp và khai thác có hiệu quả các cảng hiện hữu, đầu tư cảng mới, phấn đấu trên 95% dân số có thể tiếp cận tới cảng hàng không trong phạm vi 100 km.
Mục tiêu đến năm 2030 tổng sản lượng hành khách qua các cảng khoảng 275 triệu (chiếm 1,5-2% thị phần vận tải giao thông và chiếm 3-4% tổng sản lượng vận tải hành khách liên tỉnh). Tổng sản lượng hàng hóa thông qua các cảng khoảng 4,1 triệu tấn (chiếm 0,05-0,1% thị phần vận tải giao thông).
Ngoài các sân bay, quy hoạch cũng bố trí các trung tâm logistics tại cảng có nhu cầu vận tải lớn hơn 250.000 tấn một năm. Các trung tâm logistics này kết nối giao thông để vận chuyển hàng hóa tại cảng Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Vân Đồn, Cát Bi, Đà Nẵng, Chu Lai, Long Thành, Cần Thơ và một số cảng. Sân bay Chu Lai sẽ hình thành trung tâm logistics trung chuyển hàng hóa quốc tế.
Nhu cầu vốn đầu tư hệ thống cảng hàng không đến năm 2030 khoảng 420.000 tỷ đồng, được huy động từ ngân sách nhà nước, ngoài ngân sách và các nguồn hợp pháp khác. Các cảng mới sẽ huy động đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP).
Cảng hàng không là quy hoạch cuối cùng do Bộ Giao thông Vận tải xây dựng hai năm qua và được Chính phủ phê duyệt, sau 4 quy hoạch chuyên ngành gồm đường bộ, hàng hải, đường sắt và đường thủy nội địa.
Theo dự thảo năm 2021 của Bộ Giao thông Vận tải, cả nước dự kiến có 28 sân bay đến 2030, 31 sân bay đến 2050. Nhiều địa phương sau đó đề xuất xây sân bay để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân, phát triển du lịch, an ninh quốc phòng. Cuối năm 2022, Cục Hàng không Việt Nam và đơn vị tư vấn đã rà soát, làm việc với từng địa phương, đánh giá khả năng quy hoạch, nhu cầu vận tải.
Dự kiến quy hoạch mạng lưới sân bay Việt Nam đến năm 2050.