"Chúng tôi kêu gọi các bên kiềm chế, tránh làm phức tạp thêm tình hình, thực hiện đầy đủ các quy định quốc tế, đặc biệt là thực hiện tốt Tuyên bố ứng xử ở Biển Đông (DOC) và sớm khôi phục đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói trong họp báo kết thúc Hội nghị cấp cao ASEAN 36 (HNCC 36) chiều nay tại Hà Nội.
Thủ tướng Việt Nam cho biết Covid-19 đã làm gián đoạn các cuộc họp thảo luận về xây dựng COC. Đây là văn bản mà ASEAN đàm phán với Trung Quốc từ 2002, nhằm hướng tới xây dựng các quy tắc mang tính ràng buộc trên Biển Đông.
"Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã nỗ lực cùng ASEAN hợp tác với các bên liên quan để kiềm chế, không để có các hành động làm phức tạp tình hình trên biển, tuân thủ luật pháp quốc tế", Thủ tướng nói.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì họp báo kết thúc HNCC 36 chiều nay tại Hà Nội. Ảnh: Giang Huy.
Ngày 23/6, Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Quốc Dũng cho biết cuộc họp về COC gần đây nhất là vào tháng 10/2019 tại Đà Lạt. Khi đó ASEAN và Trung Quốc nhất trí chuẩn bị thực hiện vòng đọc lần hai văn bản dự thảo COC. ASEAN và Trung Quốc dự kiến bàn vấn đề này trong cuộc họp của các quan chức cấp cao (SOM) của hai bên vào 1/7.
Trong HNCC 36, các lãnh đạo các nước ASEAN đã thảo luận về những diễn biến gần đây trong khu vực và trên thế giới. ASEAN nhất trí tiếp tục thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không tại các vùng biển trong khu vực thông qua đối thoại, hợp tác, tuân thủ tốt luật pháp quốc tế.
Lãnh đạo Việt Nam khẳng định hoà bình, an ninh, ổn định ở khu vực nói chung và ở Biển Đông nói riêng là lợi ích và nguyện vọng chung của cộng đồng, nhất là với ASEAN. Do đó các lãnh đạo đã tái khẳng định quyết tâm của ASEAN xây dựng Biển Đông thành vùng biển hợp tác và phát triển, an ninh và an toàn, xứng đáng với vị trí là một bộ phận quan trọng trong trao đổi của khu vực.
Bên cạnh đó, lãnh đạo các nước ASEAN cũng thảo luận về nỗ lực kiểm soát đại dịch COVID-19, đẩy mạnh phục hồi kinh tế xã hội, hợp tác nội khối, không để làn sóng dịch thứ hai quay lại ASEAN. Hiệp hội nhất trí sẽ lập Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19, Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp của khu vực, xây dựng Quy trình ứng phó dịch bệnh.
Đề cập đến cạnh tranh Mỹ - Trung, lãnh đạo Việt Nam cho biết hai nước đều là đối tác quan trọng hàng đầu của các nước trên thế giới. Với ASEAN, Mỹ và Trung Quốc có nhiều khuôn khổ hợp tác kinh tế, cả song phương và đa phương. Đây là nền tảng quan trọng để duy trì và thúc đẩy hợp tác.
"ASEAN luôn mong muốn một khu vực Châu Á - Thái Bình Dương hoà bình, ổn định, thịnh vượng, hợp tác cùng phát triển, và chắc chắn không muốn phải chọn bên", Thủ tướng nói.
Theo lãnh đạo Việt Nam, quan tâm lớn nhất của các nước, trong đó có Mỹ và Trung Quốc, là đẩy lùi Covid-19 và phục hồi kinh tế. Việt Nam mong muốn Trung Quốc và Mỹ cùng phát huy điểm tương đồng, vượt qua khác biệt, xây dựng lòng tin, thúc đẩy hợp tác vì lợi ích chung của thế giới và khu vực.
Trong vai trò là Chủ tịch ASEAN năm nay, Việt Nam nỗ lực cùng các thành viên ASEAN củng cố đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy tổ chức các hội nghị với Trung Quốc và Mỹ về hợp tác chống dịch, duy trì giao thương, đảm bảo các chuỗi cung ứng hàng hoá, dịch vụ, tạo thuận lợi cho các chuỗi thương mại, đầu tư, thúc đẩy phục hồi kinh tế khu vực và thế giới.
Thủ tướng cho biết trong hội nghị trực tuyến đầu tiên của ASEAN, tất cả lãnh đạo các nước thành viên đồng thuận lớn về nhiều vấn đề của Hiệp hội. Tuyên bố chủ tịch ASEAN đã được thống nhất.