Ngày 29/8, các đại biểu chuyên trách thảo luận dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi). Việc giảm độc quyền Nhà nước trong đầu tư, vận hành ngành điện nhận được nhiều quan tâm.
"Sửa Luật Điện lực lần này có chống được độc quyền hay không, Nhà nước độc quyền tới đâu, giao lại đầu tư cho các ngành kinh tế khác thế nào?", ông Đinh Ngọc Minh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế, nêu loạt câu hỏi.
Ông lấy ví dụ, ngành viễn thông đã bỏ độc quyền "rất xuất sắc". "Cách đây mấy chục năm, gọi một cuộc điện thoại mất mấy nghìn đồng. Một tháng lương dùng điện thoại cũng hết. Còn hiện giờ, chúng ta dùng rất thoải mái", ông nói.
Theo ông Minh, dự thảo Luật hiện nêu quy định Nhà nước độc quyền trong truyền tải điện, nhưng chưa nêu cụ thể ở cấp độ nào. "Đến khi nào hết độc quyền, thị trường điện minh bạch hơn", ông Minh đặt vấn đề.
Ông Đinh Ngọc Minh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế, phát biểu sáng 29/8. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Giải trình sau đó, Thứ trưởng Công Thương Trương Thanh Hoài, cho biết Nhà nước sẽ độc quyền chủ yếu trong điều độ hệ thống điện. Còn với đầu tư, việc độc quyền chỉ giữ lại với các dự án đa mục tiêu, công trình quan trọng, như nhà máy thủy điện Hoà Bình, Sơn La, Lai Châu... Về truyền tải điện, Nhà nước độc quyền các lưới điện cao áp, siêu cao áp, lưới điện quan trọng (trên 220 kV trở lên), còn các đường dây mang tính liên kết sẽ thực hiện xã hội hóa.
"Để đảm bảo mục tiêu an ninh năng lượng theo Nghị quyết số 55 của Bộ Chính trị, một số lĩnh vực xương sống phải độc quyền Nhà nước, còn các lĩnh vực khác sẽ xã hội hóa. Giảm độc quyền tối đa nhưng vẫn đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng", ông Hoài nói.
Theo Điều 5 dự thảo luật, Nhà nước chỉ còn giữ độc quyền về điều độ hệ thống điện; đầu tư các dự án điện hạt nhân, thủy điện đa mục tiêu, các nguồn, lưới điện khẩn cấp và lưới truyền tải điện quan trọng từ cấp điện áp 220 kV trở lên. Nhà nước cũng độc quyền vận hành lưới truyền tải điện, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế tư nhân đầu tư, xây dựng.
Thứ trưởng Công Thương Trương Thanh Hoài phát biểu tại phiên họp sáng 29/8. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và môi trường nhất trí bổ sung các nội dung về chính sách của Nhà nước liên quan phát triển điện lực. Tuy vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị rà soát, làm rõ những chính sách đưa ra để đảm bảo tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư tham gia lĩnh vực năng lượng.
Cụ thể, thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và môi trường đề nghị cân nhắc việc Nhà nước độc quyền vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế tư nhân đầu tư xây dựng. Theo cơ quan này, Nhà nước không nên độc quyền toàn bộ phần truyền tải, chỉ nên độc quyền với các đường dây cao áp, siêu cao áp (từ 35 kV trở lên).
Ông Trương Thanh Hoài nói thêm, thực tế nguồn điện EVN chỉ còn 38% trong tổng công suất hệ thống điện quốc gia. Việt Nam đang từng bước hình thành các thị trường điện cạnh tranh để đảm bảo công khai, minh bạch. Từ đầu tháng 8, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) chuyển từ EVN về Bộ Công Thương. Do đó, EVN và các tập đoàn tham gia thị trường điện như một chủ thể thông thường.
Tuy vậy, khi thẩm tra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và môi trường đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát quy định Nhà nước độc quyền đầu tư các dự án nhà máy thuỷ điện đa mục tiêu, các dự án nguồn điện khẩn cấp, lưới điện khẩn cấp, do cho rằng phạm vi quá rộng, sẽ làm hạn chế cơ hội huy động nguồn lực xã hội để phát triển điện lực.
Dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp tháng 10.