Sáng 9/4, tại Hải Dương, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tham dự Hội nghị đối thoại cùng nông dân với chủ đề “Tháo gỡ vướng mắc, khơi dòng động lực, tiếp đà 30 năm đổi mới”.
Mở đầu, trước 300 nông dân từ khắp các tỉnh, thành trên cả nước, Thủ tướng nêu vấn đề: Có nhiều câu hỏi cần đặt ra. Vì sao nông dân chưa giàu? Tại sao có đến 70% người dân sống ở nông thôn, chiếm trên 43% lao động nhưng chỉ đóng góp cho GDP 18%? Nguyên nhân có phải chủ yếu do năng suất lao động thấp?
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gặp gỡ các đại biểu tại cuộc đối thoại. Ảnh: Lê Hiếu.
Nỗi lo được mùa mất giá
Nông dân Tăng Xuân Trường (Hải Dương) phản ánh thực trạng diễn ra gần đây, người nông dân phải nhổ bỏ củ cải, su hào, thậm chí đốt bỏ mía vì giá quá rẻ mạt và cho rằng đó là điều đáng buồn đối với ngành nông nghiệp Việt Nam.
"Tôi vừa là người trực tiếp sản xuất và làm xuất khẩu rau củ khá lâu, có thể nhận thấy điểm yếu lớn nhất của nông dân Việt Nam là khâu tổ chức sản xuất. Như tôi, nếu bạn hàng đặt 10 tấn cà chua thì có thể còn lo được với chất lượng mẫu mã giống nhau, nhưng nếu 50 tấn thì không biết mua ở đâu cho đủ", ông Trường nói.
Cùng quan tâm đến đầu ra cho sản phẩm, bà Đặng Thị Dịu (Quảng Ninh) cho biết, người nông dân cảm thấy bế tắc khi liên tục rơi vào cảnh nông sản khó tiêu thụ, trong khi việc tìm kiếm thông tin thị trường rất khó khăn.
Trả lời vấn đề trên, Thủ tướng cho hay, những việc xảy ra với su hào, củ cải, mía vừa qua chỉ là hiện tượng cục bộ, không phải là tình trạng chung của nông nghiệp Việt Nam và các cơ quan chức năng đã sớm vào cuộc, thực hiện nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho bà con.
"Tôi đã đến thăm cơ sở sản xuất quy mô lớn của anh Trường, sự thành công của anh cũng nằm trong thành tựu chung của ngành nông nghiệp thời gian qua. Tất nhiên, vào thời điểm nào đó, vẫn xuất hiện tình trạng được mùa mất giá nông sản và chúng ta phải tìm cách khắc phục", Thủ tướng nói và cho hay, Chính phủ đang sửa đổi Nghị định 210 về thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, hy vọng chính sách mới sẽ tạo động lực mạnh mẽ hơn.
Ông nhấn mạnh yêu cầu “không phải chỉ sản xuất cái đã có mà phải sản xuất cái thị trường cần” và cho rằng, hàng triệu hộ dân mà tự sản, tự tiêu, tự tìm thị trường thì khó, cho nên, các nhà đầu tư, doanh nghiệp, hợp tác xã cùng tham gia với bà con là rất quan trọng.
"Cần sự phối hợp giữa 6 nhà: Nhà nông, Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà băng và nhà phân phối, nếu tách ra là không thành công; chú ý xây dựng quy hoạch theo vùng, sản xuất phù hợp với năng lực, điều kiện địa phương, trước khi gieo hạt xuống phải tính tới việc sản xuất bao nhiêu, bán cho ai", ông nói.
Ngoài ra, để nâng cao giá trị sản phẩm, Thủ tướng đề nghị ngành nông nghiệp đẩy mạnh chế biến nông sản để chủ động điều tiết thị trường.
Làm sao để không phụ thuộc thị trường Trung Quốc?
Đó là câu hỏi của ông Nguyễn Công Thừa, Chủ nhiệm HTX Anh Đào (Lâm Đồng), chuyên sản xuất chế biến nông sản chất lượng cao. Ông Trường cho hay, sản lượng hàng năm của đơn vị gần 1.000 tấn, doanh thu đạt hơn 100 tỷ đồng/năm. Mặc dù sản phẩm của HTX đều là hàng chất lượng cao, khi bán ra giá lại bằng các sản phẩm thông thường vì người tiêu dùng không phân biệt được với sản phẩm khác, hoặc bị hàng Trung Quốc giả mạo.
"Xin hỏi Thủ tướng có chỉ đạo gì các cơ quan chức năng để sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao được bán với đúng giá trị và làm sao để sản phẩm của mình không phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc?", ông Thừa nói.
Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường. Ảnh: Lê Hiếu.
Được Thủ tướng chỉ định trả lời, Bộ trưởng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho hay, Lâm Đồng là địa phương áp dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp, nhưng người nông dân chưa được hưởng đúng thành quả của mình.
Để giải quyết, ông Cường cho rằng cần hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng sản phẩm hàng hóa, đồng thời, tăng cường công tác thông tin, truyền thông về sản phẩm để người tiêu dùng nhận biết.
Làm rõ thêm, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, Trung Quốc đang là thị trường lớn nhất, có sức tiêu thụ mạnh nhất. Lợi thế của Việt Nam là nước láng giềng, lại có những mặt hàng nông sản mà nước bạn cần.
Theo lãnh đạo ngành Công Thương, việc một số sản phẩm của Việt Nam bị ù ứ chủ yếu do tiêu thụ qua kênh không chính thống, đặc biệt là đường tiểu ngạch. Đây là kênh mà lực lượng chức năng hai nước không kiểm soát được chất lượng sản phẩm, không ký kết hợp tác giao thương nên "khi nước bạn siết chặt thì chúng ta lập tức gặp khó khăn".
Bộ trưởng Công thương cũng cho rằng, "chúng ta phải tích cực tìm kiếm, khai thác nhiều thị trường mới. Chính phủ đã và đang nỗ lực, kiên trì để mở rộng thị trường cho hàng hóa của Việt Nam, trong đó có nông thủy sản và đã đạt được nhiều kết quả tích cực".
Vay tín dụng đen làm nông nghiệp
Kể về quá trình lập nghiệp của mình, ông Tô Hiến Thành (Bắc Giang) cho biết, sau 34 năm gắn bó với lĩnh vực nông nghiệp đã 4 lần thất bại, "ngẫm lại mới thấy sản xuất nông nghiệp ở nước ta vô cùng khó khăn, trong đó cái mà tôi và chắc chắn hầu hết nông dân ngồi đây đều gặp là khó tiếp cận vốn".
Theo ông, để duy trì sản xuất, một số nông dân phải vay vốn ngân hàng với lãi suất cao, thậm chí là vay tín dụng đen.
Bên cạnh đó, nông dân Nguyễn Đăng Cường (Bắc Ninh) phản ánh, các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc,... cho nông dân vay vốn với lãi suất rất thấp, chỉ bằng 1/2 lĩnh vực khác.
Giải đáp vấn đề trên, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú nói, tuần tới các ngân hàng thương mại và cơ quan quản lý nhà nước sẽ họp bàn để giải quyết những vướng mắc mà người nông dân đăng gặp phải. Tuy nhiên, ông Tú khẳng định, Chính phủ luôn xác định nông nghiệp, nông thôn là một trong những lĩnh vực ưu tiên đầu tư vốn nên đã ban hành, triển khai nhiều chính sách hỗ trợ nhằm hướng dòng tín dụng vào đây.
Về vấn đề tín dụng đen, Phó thống đốc cho rằng, không phải các ngân hàng không đủ vốn cho người dân. Thực tế, hệ thống ngân hàng có chi nhánh rải khắp các tỉnh, thành, xuống tận thôn bản.
"Một trong những cái khó là tính minh bạch thông tin của người dân, nếu thông tin không rõ ràng thì ngân hàng không thể cho vay, bởi rất nhiều người vay vốn nhưng không sử dụng hiệu quả, hoặc sử dụng sai mục đích. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến nợ xấu, khiến các ngân hàng siết chặt quy định cho vay", ông Tú giải thích.
Để hạn chế nợ xấu, Ngân hàng nhà nước đang triển khai thí điểm mô hình cho vay lưu động, trực tiếp đến xã, nếu hiệu quả sẽ triển khai rộng.
Nông dân chất vấn về "biệt phủ"
Nông dân Trần Văn Chính (Ninh Bình) nhắc tới việc ở một số địa phương, cán bộ đã chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông, lâm nghiệp thành đất ở trái quy định của pháp luật, thậm chí xây “biệt phủ”.
Thứ trưởng Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Phương Hoa khẳng định mọi cá nhân, tổ chức vi phạm trong sử dụng đất đều bị xử lý nghiêm minh, không có ngoại lệ.
"Vừa qua cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã thanh tra, kết luận mức độ sai phạm và xử lý theo quy định một số trường hợp. Nếu người dân phát hiện trường hợp nào kết luận về sai phạm chưa đúng hoặc đã kết luận mà chưa xử lý thì phản ánh để Thủ tướng tiếp tục chỉ đạo làm rõ", bà Hoa nói.
Thủ tướng khẳng định Chính phủ sẽ quan tâm sâu sắc hơn nữa tới nông dân. Ảnh: VGP/Quang Hiếu
Kết luận cuộc đối thoại, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành liên quan tập trung giải quyết ngay những kiến nghị của nông dân vừa được nêu ra; Hội Nông dân Việt Nam tập hợp ý kiến của các đại biểu để từ đó cùng với Chính phủ hình thành các cơ chế, chính sách.
Cho rằng khiếu kiện ở nông thôn còn nhiều, chủ yếu liên quan đến sử dụng, thu hồi đất, Thủ tướng nhấn mạnh cần làm tốt hơn công tác này, nhất là tăng cường đối thoại, để giữ gìn bình yên ở nông thôn. “Chủ tịch tỉnh, chủ tịch huyện, xã phải dành thời gian đối thoại với nông dân, giải quyết tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nông dân”, ông nói.
Bên cạnh đó, lãnh đạo Chính phủ yêu cầu các cấp, các ngành quyết liệt triển khai thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, quy mô lớn, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh phát triển chế biến sâu, sản phẩm mới, nâng cao sản lượng, chất lượng sản phẩm.
Nhấn mạnh việc giải quyết căn bản vấn đề tiếp cận thị trường, tiêu thụ sản phẩm, hạn chế tối đa tình trạng bị động, dư thừa sản phẩm, phải giải cứu như thời gian qua, Thủ tướng cho rằng, trong quá trình tổ chức sản xuất, người nông dân “phải đặt vấn đề tiêu thụ ở đâu, tiêu thụ bao nhiêu, chất lượng thế nào, bao bì, mẫu mã làm sao?”.
“Chính phủ, Thủ tướng sẽ tiếp tục quan tâm sâu sắc hơn nữa đến nông nghiệp, nông thôn, nông dân”, ông nhấn mạnh.
Võ Hải