Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
Định nghĩa
- Thoát vị bẹn là tình trạng một tạng trong ổ bụng ra khỏi vị trí ban đầu, thông qua một khu vực của ống bẹn để xuống bìu.
- Đây là loại thoát vị thường gặp trong thoát vị ở thành bụng.
Ai có nguy cơ mắc thoát vị bẹn?
- Thoát vị bẹn là bệnh lý thường gặp ở nam giới.
- Thoát vị bẹn cũng thường xảy ra ở người cao tuổi có các cơ thành ổ bụng bị suy giảm, người làm việc nặng nhọc hay bị táo bón kéo dài.
- Người đang mắc các bệnh như tràn dịch tinh mạc, u nang thừng tinh... có nguy cơ bị thoát vị bẹn cao hơn người bình thường.
Nguyên nhân
- Bẩm sinh.
- Mang thai hoặc có khối u lớn trong bụng.
- Bị táo bón hoặc bệnh gây ho mãn tính.
- Đã từng bị thoát vị ở bẹn từ trước.
- Táo bón kéo dài trong nhiều năm, hoặc mắc bệnh u đại tràng.
- Làm công việc đòi hỏi phải đứng trong thời gian dài.
Triệu chứng
Hầu hết triệu chứng thoát vị bẹn không gây cảm giác đau cho bệnh nhân, phát hiện bệnh do tình cờ đi khám vùng bẹn. Triệu chứng thường gặp:
- Một khối phồng xuất hiện ở vùng bẹn. Khối phồng này tự mất đi khi được thư giãn hoặc có thể tăng kích thước khi tăng áp lực từ ổ bụng như ho, khóc, rặn, hắt hơi hay mang vác nặng.
- Khối thoát vị xuống tới bìu sẽ khiến một bên bìu to bất thường so với bên còn lại.
- Sờ thấy khối thoát vị mềm, có thể đẩy lên bằng tay.
- Khối thoát vị thường không đau, đôi khi cảm giác tức nhẹ hoặc nặng.
- Đau và có khối phồng ra ở bẹn khi nâng một vật nặng hay rặn, ho. Chúng biến mất khi người bệnh nằm xuống.
- Có cảm giác bị co kéo hay đau lan xuống bìu, da bìu bị sưng đỏ.
Thoát vị bẹn thường không gây triệu chứng bất thường ở các bộ phận khác. Nếu có, sẽ đi kèm các bệnh lý liên quan như bướu lành tiền liệt tuyến, u đại tràng, viêm phế quản mạn...
Chẩn đoán
- Chẩn đoán lâm sàng cho bệnh nhân ở tư thế đứng, ho hoặc rặn để có thể sẽ nhìn thấy khối phồng lên ở vùng bẹn và dùng ngón tay làm các nghiệm pháp xác định khối thoát vị.
- Để chẩn đoán chính xác hơn, bác sĩ sử dụng một số kỹ thuật:
* Siêu âm: Giúp đánh giá được khối thoát vị, đo kích thước và đánh giá tình trạng tưới máu, nhằm giúp tiên lượng điều trị.
* CT scanner: Nhằm chẩn đoán chính xác tình hình hiện tại của người bệnh thông qua những biểu hiện rõ ràng trên màn hình scan. Tuy nhiên kỹ thuật này ít được sử dụng vì khá tốn kém.
Điều trị
- Trẻ sơ sinh bị thoát vị bẹn bẩm sinh sẽ chờ ống phúc tinh mạc tự bít.
- Đối với trẻ nhỏ và người lớn:
* Phẫu thuật nội soi.
* Phẫu thuật mở: Tỷ lệ tái phát thoát vị sau khi sử dụng phương pháp này là rất thấp, tuy nhiên thời gian hồi phục chậm hơn so với phẫu thuật nội soi.
Biến chứng
Thoát vị bẹn nếu điều trị muộn hoặc khi áp lực lên thành bụng quá lớn do táo bón kéo dài, ho nặng, béo phì... có thể dẫn đến một số biến chứng như:
- Nghẹt hoại tử ruột
* Nghẹt hoại tử ruột có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó có thoát vị bẹn ở bé trai.
* Khoảng 60% nghẹt hoại tử ruột do thoát vị bẹn ở bé trai xảy ra trong ba tháng đầu sau sinh.
* Đây là tình trạng ruột hoặc mạc treo của ruột bị nghẹt, không trở lại vào ổ bụng dẫn đến thiếu máu nuôi. Nếu không phẫu thuật kịp thời, phần ruột thiếu máu nuôi có thể hoại tử hoàn toàn.
- Thoát vị bẹn kẹt
* Thoát vị bẹn kẹt xảy ra khi tạng thoát vị xuống và bị dính vào túi thoát vị hoặc tự dính vào nhau, không thể trở lại vị trí trong ổ bụng.
* Bệnh nhân có cảm giác vướng víu, dễ chấn thương tạng.
- Chấn thương khối thoát vị
Khi ruột thoát vị xuống bẹn hình thành túi thoát vị lớn, nguy cơ vỡ, dập hoặc tổn thương nặng hơn nếu gặp phải chấn thương lực từ bên ngoài.
- Rối loạn tiêu hóa
Trẻ nhỏ thoát vị bẹn thường bị rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, ăn uống và hấp thu kém, chậm lớn, còi cọc... hơn trẻ bình thường.
- Biến chứng khác
Thoát vị bẹn là yếu tố thuận lợi dẫn đến một số biến chứng cho cơ quan sinh sản như teo tinh hoàn, xoắn tinh hoàn, nghẹt bó mạch thừng tinh, hoại tử tinh hoàn...
Phòng ngừa
- Không hút thuốc lá để tránh nguy cơ ho mạn tính.
- Chế độ ăn nhiều chất xơ, dễ tiêu, tránh gây táo bón mạn tính.
- Hạn chế những công việc đòi hỏi phải đứng trong một thời gian dài hoặc công việc chân tay nặng.
- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm tầm soát những bệnh lý có nguy cơ dẫn tới thoát vị bẹn trong tương lai.
Mỹ Ý