"Lực lượng dân quân biển Trung Quốc, ước tính có hơn 3.000 tàu, đang chủ động thực hiện những hành động hung hăng trên đại dương và vùng biển chủ quyền của các nước khác, nhằm đe dọa những ngư dân hợp pháp và phục vụ các mục tiêu hàng hải chiến lược dài hạn của Bắc Kinh", Tuần duyên Mỹ cho biết trong báo cáo mang tên "Tình hình Chiến lược Khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định" được công bố hôm 18/9.
Tàu cá Trung Quốc chạm mặt tàu cảnh sát biển Nhật Bản ở biển Hoa Đông năm 2015. Ảnh: Reuters.
Tuần duyên Mỹ gần đây tăng cường hoạt động ở những vùng biển gần Trung Quốc, bao gồm diễn tập trên Biển Đông và phối hợp thực hiện các chiến dịch tuần tra tự do hàng hải cùng hải quân ở eo biển Đài Loan. Báo cáo cho thấy lực lượng này sẵn sàng đẩy mạnh biện pháp đối phó lực lượng tàu cá xa bờ 17.000 chiếc của Trung Quốc, trong đó khoảng 12.000 tàu khai thác ở vùng biển không thuộc quyền kiểm soát của Bắc Kinh.
"Trung Quốc đang sở hữu lực lượng tàu cá xa bờ lớn nhất thế giới. Thống kê năm 2019 của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA) cho thấy quy mô vi phạm của tàu cá mang quốc tịch Trung Quốc, trong đó có nhiều vụ khai thác hải sản bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế của những nước ven biển trên khắp thế giới, từ phía tây và trung Thái Bình Dương đến bờ biển châu Phi và Nam Mỹ", báo cáo của Tuần duyên Mỹ có đoạn viết.
Tuy nhiên, Tuần duyên Mỹ không loại trừ khả năng hợp tác với Bắc Kinh trong kiểm soát hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). "Các nỗ lực phối hợp chung đã mang lại thành công lớn khi gần như loại bỏ hoàn toàn việc đánh bắt trái phép bằng lưới kéo ở phía bắc Thái Bình Dương", báo cáo có đoạn viết, đề cập tới chiến dịch chống IUU của 6 nước, trong đó có Trung Quốc, suốt 25 năm qua.
Dân quân biển là lực lượng bán quân sự trực thuộc chính quyền các tỉnh ven biển Trung Quốc, ban đầu được thành lập với mục đích cứu hộ cứu nạn. Những năm gần đây, lực lượng này đã phát triển khá tinh vi và được nâng cao vai trò, chuyên thực hiện các nhiệm vụ từ vận tải đến thu thập thông tin tình báo và thực thi tuyên bố chủ quyền phi pháp của Bắc Kinh trên Biển Đông.
"Bình thường họ là ngư dân, nhưng khi mặc đồng phục màu xanh, các thuyền viên Trung Quốc sẽ trở thành dân quân biển. Họ núp dưới danh nghĩa tàu cá để tiến hành hoạt động do thám, hoặc tấn công tàu cá nước khác rồi phủ nhận khiến hải quân nước ngoài không thể cản trở hay đe dọa", Andrew Erickson, phó giáo sư thuộc Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ, đánh giá.
Bộ Quốc phòng Mỹ lần đầu kêu gọi chú ý đến lực lượng dân quân biển trong báo cáo sức mạnh quân sự Trung Quốc năm 2017. Theo đó, Bắc Kinh đang sử dụng hạm đội tàu cá thương mại để xâm lấn "vùng xám", thực thi yêu sách chủ quyền và thúc đẩy lợi ích theo hướng có tính toán ở dưới ngưỡng khơi mào xung đột quân sự.
Vũ Anh (Theo SCMP)