Bức ảnh "Ngày VJ ở Quảng trường Thời đại". Ảnh: Life
Greta Friedman, người phụ nữ được xác định là nữ y tá trong bức ảnh có tên "Ngày VJ ở Quảng trường Thời đại" nổi tiếng, qua đời ở tuổi 92 hôm 8/9. Đó là một trong những bức ảnh mang tính biểu tượng nhất của Thế chiến II. Bức ảnh được chụp vào ngày 14/8/1945, khi Friedman, đang trong bộ đồng phục y tá, bị một thủy thủ ghì xuống và hôn ở Quảng trường Thời Đại. Friedman thực tế là trợ lý cho một nha sĩ.
Bức ảnh đăng trên tạp chí Life đã ghi lại được khoảnh khắc hân hoan ở Mỹ trong ngày Ngày chiến thắng quân Nhật (ngày VJ) và đánh dấu Thế chiến II kết thúc. Nhiếp ảnh gia Alfred Eisenstaedt đã dùng chiếc máy ảnh Leica với ống kính 35mm để chụp bức ảnh và công bố sau đó nửa tháng.
Thủy thủ trong bức ảnh được cho là George Mendonsa, người lúc đó nghỉ phép sau hai năm phục vụ cho hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương. Ông đã cùng với bạn gái uống rượu khi hàng nghìn người đổ xô đến Quảng trường Thời Đại để ăn mừng.
"Tôi thấy cô y tá này xuất hiện. Chiến tranh đã kết thúc. Hứng khởi trước tin tức này cộng với men say nên khi thấy cô y tá, tôi đã ôm choàng lấy cô".
Greta Friedman không biết đến bức ảnh cho đến thập niên 1960. Mặc dù gương mặt của bà bị cánh tay trái của thủy thủ che khuất, Friedman vẫn nhận ra mái tóc và trang phục của cô ngay lập tức. Nhiếp ảnh gia Eisenstaedt không ghi chú tên, vì vậy, nhiều người khác đã tự nhận mình là người trong ảnh, đáng chú ý là một giáo viên mầm non tên là Edith Shain, qua đời năm 2010.
Năm 2012, trong cuốn sách có nhan đề: "Nụ hôn thủy thủ: Bí ẩn đằng sau bức ảnh đánh dấu kết thúc Thế chiến II", hai tác giả Lawrence Verria và George Galdorisi khẳng định rằng họ đã xác minh được các chi tiết chứng minh Friedman và Mendonsa chính là "nữ y tá" và thủy thủ trong bức ảnh nổi tiếng.
Friedman chỉ mới 21 tuổi vào lúc đó. Cô làm việc cho một phòng khám nha khoa và vào thời điểm bức ảnh được chụp, cô đang trong giờ nghỉ trưa.
Nụ hôn đó không hề lãng mạn, Friedman cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm 2005 cho Dự án Lịch sử Cựu chiến binh của Thư viện Quốc hội Mỹ. "Tôi đi thẳng đến Quảng trường Thời đại, nơi tôi thấy một bảng hiệu có dòng chữ chạy quanh: VJ Day!, VJ Day!", Friedman kể lại.
"Đột nhiên, một thủy thủ ôm choàng lấy tôi. Nó không giống như một nụ hôn. Nó giống một hành động hân hoan vì anh ấy sẽ không phải quay trở lại Thái Bình Dương. Lý do anh ấy ôm chầm lấy người mặc đồ y tá là vì anh ấy biết ơn những y tá chăm sóc cho quân nhân bị thương", Friedman giải thích.
Bà Friedman khi về già. Ảnh: Telegraph
Friedman (tên thời con gái là Greta Zimmer) sinh ngày 5/6/1924 tại thành phố Wiener Neustadt, Áo. Khi Thế chiến II sắp nổ ra, cha mẹ của Friedman là ông Max Zimmer và bà Ida Zimmer đã gửi cô và hai chị em gái đến Mỹ, một người khác được đưa sang Palestine. Ông bà Zimmer được cho là đã chết trong cuộc diệt chủng của Đức quốc xã.
Friedman đến New York vào năm 1956 và kết hôn với Mischa Friedman, một nhà khoa học làm việc cho lục quân Mỹ. Sau đó, gia đình bà dọn đến sống ở bang Maryland. Từng học ở Viện Công nghệ Thời trang New York nên bà thiết kế áo quần búp bê cho ngành công nghiệp sản xuất đồ chơi trẻ em. Năm 1981, bà lấy bằng nghệ thuật ở Đại học Hood ở Frederick, bang Maryland. Bà cũng vẽ tranh và làm công việc khôi phục sách.
Nói về sự nổi tiếng của mình, bà cho biết: "Danh tiếng thuộc về nhiếp ảnh gia. Ông ấy đã cho ra đời một tác phẩm nghệ thuật. Tôi chỉ tình cờ có mặt ở đó".
Trong một cuốn sách phát hành năm 1985, nhiếp ảnh gia Eisenstaedt giải thích rằng màu trắng sáng của bộ đồng phục y tá của Greta Friedman đối lập với màu áo sẫm của thủy thủ là điều thôi thúc ông chụp bức ảnh. "Nếu cô ấy mặc trang phục màu sẫm, tôi chắc chắn sẽ không chụp bức ảnh này", Eisenstaedt khẳng định.
Xem thêm: Lính Mỹ duy nhất gia nhập hồng quân Liên Xô trong Thế chiến II
Ký ức về trùm phát xít Hitler của người hàng xóm 9 năm chung vách
Hồng Vân