Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hôm qua tung ra đoạn ghi âm xác nhận thủ lĩnh tối cao Abu Bakr al-Baghdadi đã chết và kêu gọi các tay súng trả thù. Họ thông báo người kế nhiệm Baghdadi là Abi Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi.
Chiến binh IS tại Tel Abyad, Syria tháng 1/2014. Ảnh: Reuters.
Không có nhiều thông tin về tân thủ lĩnh của IS vì những kẻ cầm đầu tổ chức thường dùng tên mới sau khi được bổ nhiệm vào một vị trí. Có khả năng cao là cho đến một tuần trước, Abi Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi sử dụng một cái tên khác.
Dựa trên những dữ liệu IS cung cấp trong đoạn ghi âm, chuyên gia Hassan Hassan cho rằng Qurashi là thành viên rất lâu năm của nhóm, có thể từ trước khi IS vươn địa bàn đến Syria giữa năm 2013 và 2014. Ông ta là một chỉ huy lão luyện trên chiến trường và am hiểu sâu sắc về tôn giáo.
Qurashi thực chất là tên bộ lạc của nhà tiên tri Mohammed. Cách đặt tên này cho thấy giống như Baghdadi, tân thủ lĩnh IS cũng tự nhận mình có dòng dõi liên quan đến nhà tiên tri Mohammed. IS coi đây là điều kiện tiên quyết để chọn thủ lĩnh tối cao.
Aymenn al-Tamimi, một nhà nghiên cứu tại Đại học Swansea, cho rằng Abu Ibrahim al Hashimi al Qurayshi thực chất có thể là Hajj Abdullah, người Arab Saudi. Bộ Ngoại giao Mỹ đã xác định Abdullah là người có thể kế nhiệm Baghdadi trước khi IS ra thông báo. Họ treo thưởng 5 triệu USD cho bất kỳ ai cung cấp tung tích của tên này. "Đó có thể là người mà chúng ta biết. Ông ta có lẽ vừa lấy tên mới", Tamimi nói.
"Các tài liệu IS bị rò rỉ cho thấy ông ta là cấp phó của Baghdadi", Tamimi cho biết thêm. "Ngoài một số văn bản có đề cập đến Hajj Abdullah, không có nhiều thông tin về ông ta ngoại trừ việc ông ta đứng đầu Ủy ban Đại biểu - cơ quan quản lý chung của IS".
Hisham al-Hashemi, chuyên gia về IS, cho rằng Abdullah có thể gặp khó khăn khi lãnh đạo IS bởi y không phải người Iraq hay Syria - thành phần chiếm số đông trong IS. "Có thể sẽ có đàn em không chịu phục tùng", ông nói.
Trong khi đó, có một số đồn đoán Abi Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi thực chất là Abdullah Qardash, cựu sĩ quan quân đội Iraq từng bị giam với Baghdadi trong nhà tù Camp Bucca do Mỹ điều hành.
Tuy nhiên, Hashemi dẫn nguồn tin tình báo Iraq nói rằng Qardash đã chết từ năm 2017. "Con gái của Qardash đang bị tình báo Iraq giữ", ông cho biết. "Cả cô ấy và những người thân khác đều xác nhận ông ta đã chết năm 2017".
Hashemi cũng chỉ ra rằng Qardash là người Turk từ khu vực Tal Afar của Iraq nên ông ta không thể lên làm thủ lĩnh tối cao IS vì không thuộc bộ lạc Qurashi.
Abdullah Qardash. Ảnh: NYPost.
Tân thủ lĩnh IS sẽ kế thừa nhiệm vụ khó khăn là lãnh đạo một tổ chức đã bị suy giảm sức mạnh, mất địa bàn ở Iraq và Syria. Nội bộ IS đã chia rẽ trong những tháng gần đây. Một số chiến binh đổ lỗi cho Baghdadi về sự suy tàn của tổ chức.
Giờ Baghdadi đã chết, "các chi nhánh của IS có thể 'thay lòng đổi dạ' hoặc đơn giản là không tái cam kết lòng trung thành với người kế nhiệm Baghdadi", Nate Rosenblatt, nhà nghiên cứu về jihad nói.
Điều này có thể thúc đẩy sức mạnh cho các nhóm jihad đối thủ của IS ở Syria như Hayat Tahrir al-Sham (từng là chi nhánh của al-Qaeda ở Syria) và nhóm Hurras al-Deen, có liên kết với al-Qaeda. Cả hai tổ chức đều đang cố gắng nhổ tận gốc IS.
Nhưng Max Abrahms, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Đông Bắc ở Boston, cho rằng các hoạt động hàng ngày của IS sẽ không bị ảnh hưởng. "Chọn ai làm người kế nhiệm Baghdadi cũng vậy. Trong việc ra quyết định, vận hành và tuyển mộ, IS phân chia quyền lực giữa những kẻ cầm đầu nhiều hơn al-Qaeda".
Osama bin Laden, kẻ sáng lập al-Qaeda, đã bị tiêu diệt trong cuộc đột kích của Mỹ năm 2011. "Khi bin Laden bị giết, câu hỏi ai sẽ thay thế ông ta có ý nghĩa hơn, bởi vì bin Laden kiểm soát al-Qaeda nhiều hơn so với cách Baghdadi làm với IS", Abrahms nói thêm.
Phương Vũ (Theo AFP/Reuters)