Tàu hải cảnh số hiệu 3210 của Trung Quốc. Ảnh: Chinanews
Trên thế giới, lực lượng cảnh sát biển thường không được coi trọng như hải quân, dù cả hai lực lượng đều hoạt động trên biển. Nhiệm vụ chính của họ là thực thi pháp luật trên biển, tiến hành các chiến dịch tìm kiếm cứu nạn, không hoành tráng như các hạm đội sẵn sàng chiến đấu của hải quân, dù cảnh sát biển thường là một bộ phận của quân đội nhiều nước, chẳng hạn như tuần duyên của Mỹ.
Tuy nhiên, lực lượng hải cảnh của Trung Quốc có vẻ như là một ngoại lệ, theo biên tập viên cấp cao Robert Beckusen của trang WarIsBoring. Được hợp nhất từ nhiều cơ quan hành pháp trên biển, hải cảnh Trung Quốc có lực lượng hùng hậu nhất, thậm chí là có tính chiến đấu cao nhất thế giới. Được trang bị những con tàu khổng lồ có khả năng hoạt động và tác chiến không kém gì tàu hải quân, hải cảnh Trung Quốc là một thứ vũ khí lợi hại mà Bắc Kinh đang sử dụng trên các vùng biển tranh chấp.
Một trong những vũ khí lợi hại đó của Trung Quốc chính là tàu hải cảnh CCG3210, tiền thân là tàu Ngư Chính 310. Được đóng vào năm 2010, tàu 3210 có lượng giãn nước 2.580 tấn, được trang bị súng máy, pháo hạm cỡ nhỏ và có thể là các hệ thống tác chiến điện tử có khả năng gây nhiễu mạnh. Tàu 3210 có địa bàn hoạt động chính trên Biển Đông, nơi Bắc Kinh đang có những hoạt động bồi lấp, xây đảo nhân tạo trái phép để củng cố yêu sách chủ quyền phi lý của mình.
Trong sự kiện Trung Quốc kéo giàn khoan Hải Dương 981 vào hạ đặt phi pháp trong vùng biển của Việt Nam năm 2014, tàu hải cảnh CCG3210 đã nhiều lần tăng tốc rượt đuổi, áp mạn hú còi uy hiếp tàu cảnh sát biển Việt Nam gần quần đảo Hoàng Sa. Chính con tàu này đã nhiều lần thị uy, đe dọa các tàu hành pháp của các quốc gia khác hoạt động trên Biển Đông.
Tháng 4/2012, tàu 3210 (khi đó còn mang tên Ngư Chính 310) đã tham gia tuần tra tại bãi cạn Scarborough, xua đuổi tàu cá và lực lượng chấp pháp của Philippines. Vài tháng sau, con tàu này hộ tống một đội 30 tàu cá Trung Quốc tràn tới vùng biển gần đá Chữ Thập, sau khi thực hiện hành trình kéo dài 78 giờ liên tục từ đảo Hải Nam tới khu vực này.
Đến tháng 3/2013, tàu tuần tra Hiu Macan 001 của Indonesia phát hiện và bắt giữ một tàu cá Trung Quốc ở vùng biển cách quần đảo Natuna khoảng 200 km về phía tây bắc. Jakarta tuyên bố tàu cá này đang đánh bắt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế gần quần đảo Natuna và quyết định bắt giữ thủy thủ đoàn đưa vào đất liền.
Đúng lúc đó, một tàu nghiên cứu hải dương của Trung Quốc xuất hiện và lặng lẽ bám theo tàu tuần tra Indonesia suốt nhiều giờ liền. Sau đó, tàu CCG3210 có kích thước lớn hơn nhiều xuất hiện.
Tàu hải cảnh 3210 có nguồn gốc ban đầu là tàu Ngư Chính 310. Ảnh: Chinanews
Con tàu khổng lồ này ra tín hiệu với tàu Hiu Macan 001, đòi họ phải trao trả ngư dân lại cho phía Trung Quốc. Đúng lúc này, thuyền trưởng tàu Hiu Macan 001 phát hiện ra rằng hệ thống liên lạc vệ tinh trên tàu đã bị vô hiệu hóa. Bị đe dọa bởi một chiếc tàu lớn hơn, trang bị tốt hơn rất nhiều, trong khi không thể liên lạc được với sở chỉ huy, thuyền trưởng tàu Hiu Macan 001 đành chấp nhận yêu sách trao trả người của phía Trung Quốc. Hệ thống liên lạc trên tàu chỉ được khôi phục ngay sau khi CCG3210 rời đi, cùng với các ngư dân Trung Quốc.
Gây sức ép
Theo giới phân tích, các tàu hải cảnh cỡ lớn trang bị súng máy, pháo của Trung Quốc đang ngày càng xóa nhòa ranh giới giữa lực lượng hải cảnh và hải quân nước này, tiềm ẩn nguy cơ gây ra những sự cố và xung đột bất ngờ trên biển.
Theo Ryan Martinson, chuyên gia ở Viện Nghiên cứu Hàng hải Trung Quốc thuộc Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ, những tàu hải cảnh Trung Quốc trước đây chủ yếu chỉ trang bị còi hú và vòi rồng giờ đây đang được gắn thêm vũ khí cỡ lớn, tạo thành "hạm đội tàu vỏ trắng" có thể lấn lướt, đe dọa lực lượng chấp pháp trên biển của các nước khác.
"Đây là hành động điển hình trên Biển Đông có liên quan đến việc đe dọa sử dụng vũ lực trực tiếp của một tàu hành pháp Trung Quốc, cùng với ý đồ rõ ràng về việc đe dọa, hoặc ép buộc, tàu chấp pháp nước khác phải từ bỏ hành động pháp lý của mình", Scott Bentley, chuyên gia phân tích của Strategist, viết về sự cố tàu Hiu Macan 001.
Đến tháng 3/2016, một tàu tuần tra Indonesia khác bắt giữ tàu cá Kway Fey của Trung Quốc đang đánh bắt trái phép tại khu vực cách quần đảo Natuna chưa đầy 5 km, hoàn toàn nằm trong lãnh hải của Indonesia theo quy định của luật pháp quốc tế.
Cảnh sát biển Indonesia đã đưa số thuyền viên Trung Quốc lên tàu mình, và kéo tàu cá của họ đằng sau để lai dắt vào bờ. Đúng lúc đó, hai tàu hải cảnh Trung Quốc xuất hiện, trong đó có một con tàu lớn với số hiệu rất giống chữ CCG3210 trên thân. "So sánh kích thước của nó với những tàu hải cảnh Trung Quốc khác trên Biển Đông, đó rõ ràng là tàu 3210", Diplomat nhận định.
Chiếc tàu lớn này sau đó tăng tốc, đâm thẳng vào tàu cá Trung Quốc, làm đứt dây cáp mà tàu cảnh sát biển Indonesia đang sử dụng để lai dắt phương tiện vi phạm. "Để tránh một sự cố nghiêm trọng hơn, chúng tôi chấp nhận buông tàu cá đó, chỉ giữ lại 8 thuyền viên trên tàu cảnh sát biển để điều tra vụ việc", bộ trưởng ngư nghiệp Indonesia Susi Pudjiastuti cho hay.
Lý lẽ mà phía Trung Quốc đưa ra để biện minh cho hành động can thiệp thô bạo này là ngư dân của họ đang hoạt động tại "ngư trường truyền thống", một khái niệm không hề tồn tại trong luật pháp quốc tế, và nó chỉ nằm cách lãnh thổ của Indonesia chưa đầy 5 km.
Một nghiên cứu của Lầu Năm Góc công bố hồi tháng 4/2015 cho thấy Trung Quốc có hơn 200 tàu hải cảnh trên 500 tấn, trong đó có nhiều chiếc cực lớn trên 1.000 tấn. Đội tàu hải cảnh của Trung Quốc lớn hơn tất cả các tàu chấp pháp khác của các nước có tranh chấp chủ quyền với họ ở châu Á gộp lại.
Hồi đầu năm, truyền thông Trung Quốc nước này đưa tin tàu hải cảnh "Quái thú" số hiệu 3901, lượng giãn nước 12.000 tấn, trang bị pháo bắn nhanh 76 mm, hai pháo nhỏ hơn và hai súng máy phòng không, sắp được đưa vào hoạt động. Giới quan sát cho hay các tàu hải cảnh Trung Quốc có số hiệu bắt đầu bằng số 3 sẽ được triển khai xuống Biển Đông.
Vùng biển ngoài khơi quần đảo Natuna, nơi tàu cá Trung Quốc thường xuyên hoạt động, đánh bắt cá. Đồ họa: VNBP
Với lợi thế về số lượng và kích thước, tàu hải cảnh Trung Quốc thường xuyên áp dụng chiến thuật bao vây, đâm va để gây sức ép với tàu cá và tàu chấp pháp của các nước khác hoạt động trên Biển Đông, đặc biệt là tại các khu vực có tranh chấp chủ quyền. Một số học giả Trung Quốc tuyên bố trên báo chí nước này rằng đâm va là chiến thuật hiệu quả nhất trong các cuộc đối đầu trên biển mà không làm tình hình leo thang đến mức phải sử dụng biện pháp quân sự.
Trước "vũ khí hải cảnh" lợi hại này của Trung Quốc, hồi tháng 5, Indonesia đã quyết định triển khai tàu khu trục Oswald Siahaan-354 được vũ trang hạng nặng tới tuần tra vùng biển ngoài khơi quần đảo Natuna. "Việc Indonesia sử dụng tàu chiến vũ trang hạng nặng để đối phó với những tàu hải cảnh khổng lồ của Trung Quốc là điều dễ hiểu, nhưng nó cũng có thể dẫn tới nguy cơ leo thang căng thẳng trên Biển Đông", Beckusen nhấn mạnh.
Xem thêm: Trung Quốc lắp pháo cho siêu tàu hải cảnh triển khai ở Biển Đông
Trí Dũng