Tổng thống Mỹ Barack Obama có chuyến thăm chính thức Việt Nam từ ngày 23/5. Ảnh minh họa: Reuters
Theo New York Times, chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Obama vào tuần tới chắc chắn sẽ thu hút nhiều sự quan tâm của giới truyền thông. Hàng trăm phóng viên, nhà báo, nhà quay phim sẽ theo sát mọi bước đi của người đứng đầu Nhà Trắng bởi ông mới chỉ là tổng thống Mỹ thứ ba tới Việt Nam kể từ sau khi chiến tranh kết thúc.
Cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ Chuck Hagel cho hay ông đã chuẩn bị tinh thần để đón nhận những hồi tưởng mà các bài báo, bức ảnh được ghi lại trong chuyến thăm mang đến.
"Tôi biết những tấm hình ấy sẽ lay động tôi", ông Hagel, người từng có 12 tháng tham chiến ở Việt Nam, nói. "Chúng chắc chắn sẽ khiến mọi thứ trong quá khứ trở lại".
Về phía Tổng thống Obama, chuyến công du Việt Nam không chỉ giúp ông củng cố chính sách xoay trục sang châu Á mà mặt khác, đây còn là cơ hội để ông thắt chặt mối quan hệ về an ninh, kinh tế với một đối tác đang ngày càng có vai trò quan trọng trong khu vực.
Với một số cựu binh Mỹ từng tham gia cuộc chiến tranh Việt Nam, chuyến thăm của ông Obama một lần nữa làm trào dâng trong họ những cơn sóng cảm xúc dạt dào. Nhưng bên cạnh đó, nó cũng thổi bùng lên những tranh cãi dường như chưa bao giờ dứt về hậu quả của cuộc chiến năm xưa.
"Vẫn còn đó rất nhiều bóng ma quanh đây", ông Hagel chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn. "Vẫn còn đó những tranh cãi về cuộc chiến tranh Việt Nam và ý nghĩa của nó đối với đất nước này".
"Nó vẫn ám ảnh chúng ta", ông nói. "Đó là một sự lãng phí khủng khiếp sinh mạng con người".
Cựu bộ trưởng Hagel thêm rằng tất cả các quyết định mà ông đưa ra khi còn là lãnh đạo Lầu Năm Góc hay những lời khuyên mà ông dành cho Tổng thống Obama đều bắt nguồn từ kinh nghiệm ông có được khi tham chiến ở Việt Nam.
Cho đến tận hôm nay, vấn đề tìm kiếm tù binh chiến tranh (POW) và mất tích trong chiến tranh (MIA) vẫn là nỗi khúc mắc đeo bám dai dẳng không ít nhà lập pháp cùng các quan chức quân đội Mỹ.
Một số người cho rằng Mỹ lúc này chỉ nên tập trung vào công tác đưa thi thể các binh sĩ hy sinh ở Việt Nam trở về quê hương. Song, nhiều lãnh đạo của các tổ chức cựu binh trong một phiên họp diễn ra hôm 13/5 tại Nhà Trắng lại nhất định mong muốn ông Obama hỏi nhà chức trách Việt Nam về việc có hay không tù nhân Mỹ còn sống.
Với những cựu binh khác, chuyến thăm của ông Obama sẽ như lời nhắc nhở đáng hoan nghênh về quá khứ bởi bóng ma chiến tranh không phải thứ mà người ta nên chôn vùi vào dĩ vãng.
Khác với chuyến thăm Việt Nam của cựu tổng thống Bill Clinton hồi năm 2000, lần này, ông Obama sẽ không tập trung vào những mất mát mà cả hai quốc gia phải chịu trong cuộc chiến khi xưa. Thay vào đó, Tổng thống Obama dường như sẽ đề cao những thành tựu mà hai nước đạt được trong việc làm sạch tàn dư chất độc da cam.
Nhưng với tư cách một tổng thống Mỹ đến Việt Nam nhiều năm sau khi chiến tranh kết thúc, ông Obama có lẽ sẽ không thể trở thành biểu tượng giúp hàn gắn vết thương tinh thần mà vô số cựu binh Mỹ từng phải trải qua khi trở về nước từ cuộc chiến. Rất nhiều người đã bị coi thường trên chính mảnh đất quê nhà vì tham chiến ở Việt Nam.
"Sự thiếu chào đón ấy là một nỗi sỉ nhục quốc gia", thượng nghị sĩ John McCain, cựu binh Mỹ, từng là tù nhân chiến tranh ở Việt Nam, chia sẻ. "Họ là những người lính quân dịch mới 18, 19 tuổi chỉ biết đi làm nghĩa vụ vậy mà lúc trở về lại phải nhận sự ghẻ lạnh từ chính đồng bào mình".
Theo thượng nghị sĩ McCain, nước Mỹ giờ đây đã rút ra bài học nhưng chuyến thăm của ông Obama vẫn có thể khơi gợi lại những ký ức cay đắng trong họ.
Ngoài ra, ông McCain còn cho hay, một trong những việc khiến ông cảm thấy tự hào hơn cả suốt cuộc đời mình chính là nỗ lực góp phần bình thường hóa mối quan hệ Việt - Mỹ. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Arizona cũng tiết lộ ông thường xuyên quay trở lại Việt Nam đến mức quen thuộc với đường phố ở Hà Nội hơn cả Phoenix.
"Tôi thỉnh thoảng vẫn dậy thật sớm và đến thăm Đài tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam khi mặt trời vừa ló rạng", ông McCain nói trong một cuộc phỏng vấn. "Suy nghĩ và hồi tưởng luôn là trải nghiệm vô cùng tuyệt vời với tôi".
Xem thêm: Các lớp bảo vệ tổng thống Mỹ ở nước ngoài
Yêu cầu an ninh của Mỹ khi Bill Clinton lần đầu đến Việt Nam
Vũ Hoàng