"Sự kiện ngày 6/1/2021 là đỉnh điểm của một âm mưu đảo chính, một nỗ lực trắng trợn do một người gây rối khởi xướng, nhằm lật đổ chính phủ. Vụ bạo lực này không phải tự phát", nghị sĩ Dân chủ Bennie Thompson, chủ tịch Ủy ban Điều tra về Bạo loạn Đồi Capitol thuộc Hạ viện Mỹ, tuyên bố trong phiên điều trần hôm nay.
Ủy ban điều tra bạo loạn Đồi Capitol cáo buộc cựu tổng thống Mỹ Donald Trump đã lặp đi lặp lại những cáo buộc sai lầm về gian lận bầu cử và nỗ lực ngăn ông Joe Biden được công nhận chiến thắng. Điều này đã gây ra vụ bạo loạn và xâm phạm nền dân chủ Mỹ, ủy ban nhấn mạnh.
Cựu tổng thống Donald Trump phát biểu bên ngoài Nhà Trắng ngày 6/1/2021, vài tiếng trước khi nổ ra bạo loạn Đồi Capitol. Ảnh: AP.
Nghị sĩ Thompson trình bày kết quả điều tra của ủy ban, cho rằng ông Trump đã dẫn dắt "một âm mưu gồm nhiều bước nhằm lật ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2021". Phó chủ tịch ủy ban điều tra Liz Cheney mô tả đây là "kế hoạch phức tạp gồm 7 phần", nhưng không nêu cụ thể.
Ủy ban điều tra cùng ngày công bố video cho thấy bộ trưởng tư pháp Mỹ khi đó là Bill Barr đã nói với ông Trump rằng cáo buộc về gian lận bầu cử là "ngớ ngẩn". Video cũng cho thấy con gái Ivanka của cựu tổng thống Trump nói cô tôn trọng quan điểm của ông Barr rằng không có gian lận bầu cử.
Một số cảnh trong video ghi lại khoảnh khắc thành viên các nhóm cực đoan Oath Keepers và Proud Boys đang chuẩn bị xông vào Đồi Capitol để thể hiện sự ủng hộ với ông Trump.
"Cựu tổng thống Trump đã tập hợp đám đông bạo lực. Khi một tổng thống không làm những điều cần thiết để duy trì đoàn kết của chúng ta, hay tệ hơn là ông ta gây ra cuộc khủng hoảng hiến pháp, là khi nền cộng hòa của chúng ta đang ở giai đoạn nguy hiểm cực độ", bà Cheney nói.
Ông Trump cũng bị cáo buộc ủng hộ những tiếng hô hào đòi treo cổ phó tổng thống Mike Pence của đám đông bạo loạn xông vào Đồi Capitol. Với vai trò là chủ tịch thượng viện Mỹ, ông Pence khi đó có trách nhiệm xác nhận số phiếu đại cử tri trong cuộc bầu cử năm 2020 và công nhận ông Joe Biden giành chiến thắng.
Video ghi lại cảnh đám đông gây bạo loạn ở Đồi Capitol hôm 6/1/2021 được ủy ban điều tra của Hạ viện Mỹ công bố. Video: AFP.
Cựu tổng thống Trump bác bỏ cáo buộc do ủy ban điều tra đưa ra, cho rằng không có thông tin gì mới. Ông cũng nhấn mạnh rằng những gì xảy ra ngày 6/1/2021 "đại diện cho phong trào vĩ đại nhất trong lịch sử nước Mỹ".
Các thành viên đảng Cộng hòa tại Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ cũng đăng thông báo trên Twitter, cho rằng kết quả điều tra "toàn thông tin cũ".
Phiên điều trần hôm nay là một phần trong nỗ lực đầy tham vọng của 9 thành viên Ủy ban điều tra bạo loạn Đồi Capitol của Hạ viện Mỹ, nhằm tái hiện bức tranh toàn cảnh về sự việc.
Các thành viên ủy ban cho biết sẽ công bố thêm bằng chứng mới trong các phiên điều trần tiếp theo, điều sẽ "thay đổi nhận thức của công chúng Mỹ về vụ bạo loạn Đồi Capitol và làm rõ hơn ai là người phải chịu trách nhiệm".
"Điều đó sẽ thay đổi lịch sử", nghị sĩ Adam Kinzinger, thành viên đảng Cộng hòa trong ủy ban, nói.
Thompson cho biết phiên điều trần tiếp theo, dự kiến diễn ra ngày 13/6, sẽ cung cấp thông tin chi tiết về việc ông Trump đã "châm ngòi" vụ bạo loạn bằng những lời "dối trá về bầu cử bị đánh cắp" như thế nào.
Trong bạo loạn Đồi Capitol, hàng nghìn người ủng hộ Trump đã tràn vào tòa nhà quốc hội, tấn công cảnh sát, làm gián đoạn quy trình kiểm phiếu đại cử tri để công nhận ông Biden đắc cử hồi tháng 1/2021.
Đây là vụ tấn công nghiêm trọng nhất nhắm vào tòa nhà trong hơn hai thế kỷ, kể từ cuộc chiến năm 1812. 5 người thiệt mạng trong sự việc, gồm một cảnh sát và 4 người biểu tình, khoảng 140 cảnh sát bị thương. Bộ Tư pháp Mỹ đã truy tố hơn 700 người liên quan đến vụ tấn công.
Ngọc Ánh (Theo AFP)