Các quan chức an ninh quốc gia Mỹ đang âm thầm thuyết phục Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hủy kế hoạch thăm Đài Loan giữa thời điểm rất nhạy cảm trong quan hệ giữa hòn đảo và Trung Quốc đại lục. Họ cho rằng động thái này của bà Pelosi có thể gây ra những rủi ro rất lớn cho tình hình eo biển Đài Loan.
Các nguồn tin am hiểu vấn đề cho biết bà Pelosi dự định đến Đài Loan trong vài tuần tới như một phần của chuyến công du châu Á. Bà đã mời một số thành viên đảng Dân chủ và Cộng hòa tham gia cùng mình trong chuyến đi. Nếu chuyến thăm được thực hiện theo kế hoạch, bà sẽ là chủ tịch Hạ viện Mỹ đầu tiên tới Đài Loan sau 1/4 thế kỷ.
Kế hoạch của bà Pelosi đang khoét sâu thêm những lo ngại trong chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden, trước những động thái "khiêu khích" ngày càng tăng của Trung Quốc xung quanh đảo Đài Loan. Bắc Kinh gần đây liên tục điều chiến đấu cơ, oanh tạc cơ tiến vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan với số lượng và tần suất kỷ lục.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi phát biểu tại quốc hội ở Washington hồi cuối tháng ba. Ảnh: Reuters.
Giới chức Mỹ lo ngại rằng những động thái trên có thể là tiền đề cho các bước đi quyết liệt hơn nữa của Bắc Kinh với hòn đảo trong những tháng tới. Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một tỉnh chờ thống nhất và tuyên bố sẽ dùng vũ lực nếu cần thiết.
Xung đột ở Ukraine chỉ càng làm gia tăng những lo lắng đó, khi chính quyền Tổng thống Biden theo dõi Trung Quốc sẽ rút ra bài học gì từ phản ứng của phương Tây đối với chiến dịch quân sự Nga tại Ukraine. Tình hình địa chính trị khu vực cũng có thể phức tạp hơn trong bối cảnh Trung Quốc chuẩn bị tổ chức đại hội đảng vào cuối năm nay.
Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc hôm nay dự kiến có cuộc điện đàm mà theo giới quan sát là nhằm thảo luận các chi tiết liên quan đến kế hoạch thăm Đài Loan của bà Pelosi.
Ở hậu trường, các quan chức chính quyền Biden đang cố gắng chỉ ra những rủi ro tiềm ẩn của chuyến thăm trong các cuộc họp với Pelosi và nhóm của bà.
Giới chức Lầu Năm Góc tuần trước đã thông báo ngắn gọn cho bà về những vấn đề liên quan đến Đài Loan và tình hình căng thẳng gia tăng trong khu vực, theo một số nguồn tin am hiểu vấn đề. Các quan chức Nhà Trắng cũng có mặt trong cuộc họp.
Tổng thống Biden mới đây tiết lộ rằng quân đội Mỹ phản đối bà Pelosi đến thăm Đài Loan ở thời điểm hiện tại, song Nhà Trắng từ chối cung cấp thêm chi tiết về bình luận ông đưa ra. Ngay cả bà Pelosi cũng nói trong một cuộc họp báo tuần trước rằng bà không rõ chính xác ý của ông Biden là gì.
"Tôi nghĩ những gì Tổng thống đang muốn nói là có thể quân đội sợ máy bay của tôi bị bắn rơi hoặc điều gì đó tương tự. Tôi không biết chính xác", bà cho hay.
Trong khi đó, một số đảng viên Cộng hòa lại đang khuyến khích bà Pelosi tiếp tục kế hoạch của mình, cho rằng chuyến thăm sẽ thể hiện lập trường mạnh mẽ chống lại Trung Quốc.
"Nancy, tôi sẽ đi với bà. Tôi bị cấm nhập cảnh Trung Quốc, nhưng không phải Đài Loan. Hẹn gặp bà!", cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuần qua đăng trên Twitter.
Các quan chức Mỹ cho rằng giới lãnh đạo Trung Quốc không hiểu rõ hoàn toàn bối cảnh chính trị ở Mỹ, dẫn đến những hiểu lầm về tầm quan trọng của chuyến thăm. Họ lo ngại Trung Quốc có thể nhầm chuyến đi của Chủ tịch Hạ viện Pelosi với một chuyến thăm chính thức, vì bà và Tổng thống Biden đều là thành viên cấp cao đảng Dân chủ.
Họ không chỉ lo ngại về an ninh của chuyến đi, mà còn về cách Trung Quốc có thể phản ứng với một chuyến thăm cấp cao như vậy. Các trợ lý của Tổng thống Biden đã vạch ra nhiều kịch bản về biện pháp đáp trả của Trung Quốc, nhưng họ không rõ Chủ tịch Trung Quốc sẽ chọn phương án nào.
Theo một quan chức Mỹ, chính quyền Biden lo ngại Trung Quốc sẽ tìm cách gây áp lực với Mỹ bằng những phản ứng quyết liệt như áp đặt vùng cấm bay với Đài Loan trước chuyến thăm, qua đó đốt nóng thêm căng thẳng trong khu vực.
Trung Quốc cũng có thể tăng cường các chuyến bay vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan, buộc hòn đảo và Mỹ thảo luận thêm về biện pháp ứng phó, đáp trả.
Bà Pelosi được cho là đã đề xuất về kế hoạch thăm Đài Loan với một phái đoàn quốc hội, song bà chưa bao giờ xác nhận công khai thông tin này. Nhưng điều đó không ngăn được những tiếng nói chỉ trích từ Trung Quốc, khẳng định chuyến thăm sẽ vi phạm chính sách của Mỹ đối với hòn đảo.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngày 26/7 cho biết bà Pelosi nên hủy chuyến thăm Đài Loan, đồng thời cảnh báo quân đội nước này sẽ "kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia" nếu phải đối mặt với "những thế lực bên ngoài" khuyến khích Đài Loan độc lập.
"Trung Quốc yêu cầu Mỹ có những hành động cụ thể để thực hiện cam kết không ủng hộ 'Đài Loan độc lập' và không sắp xếp cho bà Pelosi thăm hòn đảo", người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Đàm Khắc Phi tuyên bố trước những câu hỏi về kế hoạch tới Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ. "Nếu Mỹ kiên quyết thực hiện bước đi đó, quân đội Trung Quốc chắc chắn không đứng nhìn và sẽ có những hành động mạnh mẽ".
Tiêm kích Đài Loan (trái) bám theo oanh tạc cơ Trung Quốc hồi tháng 2/2020. Ảnh: Lực lượng Phòng vệ Đài Loan.
Nhà Trắng cho biết vì bà Pelosi nằm trong danh sách kế nhiệm tổng thống, nên chính quyền sẽ hết sức cẩn trọng trước vấn đề an ninh, an toàn của bà trong các chuyến công du nước ngoài. Những vấn đề này bao gồm thiết lập một trung tâm hỗ trợ mặt đất cũng như huy động các nguồn lực quân đội để bảo vệ Chủ tịch Hạ viện, theo John Kirby, điều phối viên truyền thông tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ.
"Chúng tôi coi trọng những nghĩa vụ đó", ông nói, nhắc lại rằng bà Pelosi chưa có bất kỳ thông báo công khai nào về kế hoạch thăm Đài Loan.
Nhà Trắng khẳng định họ không có kế hoạch yêu cầu Chủ tịch Hạ viện hủy kế hoạch thăm Đài Loan, nhưng bày tỏ hy vọng thông qua các tác động âm thầm của mình, bà Pelosi sẽ đổi ý. "Rốt cuộc, Chủ tịch Hạ viện mới là người ra quyết định", các quan chức chính quyền Biden nhấn mạnh.
Vũ Hoàng (Theo CNN)