Theo nhận định của Ngân hàng Nhà nước, diễn biến cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam năm 2005 chịu nhiều tác động bởi việc giá cả hàng hóa tăng cao, thiên tai, bão lụt liên tiếp xảy ra trên nhiều vùng trong cả nước. Bên cạnh đó, tình hình kinh tế quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp, giá dầu tăng mạnh, giá vàng và lãi suất trên thị trường quốc tế có chiều hướng tăng, dịch cúm gia cầm có nguy cơ lan rộng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, thâm hụt cán cân vãng lai tiếp tục được thu hẹp và cán cân vốn thặng dư ở mức cao, góp phần cải thiện tình hình cán cân thanh toán nói chung.
Dự kiến, cán cân vãng lai cả năm thâm hụt khoảng 270 triệu USD (chiếm 0,5% GDP) giảm mạnh so với mức thâm hụt 969 triệu USD (2,1% GDP) của năm 2004, chủ yếu do cán cân thương mại và dịch vụ được thu hẹp. Kim ngạch xuất khẩu năm nay ước đạt 31,8 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2004, trong khi chỉ tiêu đề ra là 30,7 tỷ USD. Đồng thời, chuyển tiền tư nhân (chủ yếu là chuyển tiền kiều hối), đạt 3 tỷ USD, tiếp tục duy trì thặng dư ở mức cao, tương đương mức thặng dư của cán cân vốn.
Cán cân vốn dự kiến đạt thặng dư ở mức 3 tỷ USD, tăng mạnh so với năm 2004 do các luồng vốn nước ngoài vào Việt Nam (FDI, ODA, vay thương mại trung dài hạn) tiếp tục tăng lên, việc phát hành 750 triệu USD trái phiếu Chính phủ, qua đó đã góp phần tăng cung ngoại tệ. Do môi trường đầu tư của Việt Nam tiếp tục được cải thiện, năm 2005 vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài (vốn đăng ký mới) ước đạt 1,8 triệu USD, cao hơn so với mức 1,61 tỷ USD của năm 2004. Vay trả nợ nước ngoài trung và dài hạn thặng dư 850 triệu USD, giảm so với mức 1,061 tỷ USD của năm 2004 do giải ngân vốn ODA và vay của doanh nghiệp qua hệ thống ngân hàng giảm, trong khi trả nợ tăng so với năm 2004. Đặc biệt, trong năm 2005 lần đầu tiên Việt Nam đã phát hành 750 triệu USD trái phiếu Chính phủ ra thị trường quốc tế nên đầu tư vào giấy tờ có giá thặng dư ở mức 750 triệu USD. Số tiền này được cho Vinashin vay lại qua tài khoản mở tại Ngân hàng Đầu tư & phát triển VN, qua đó góp phần tăng huy động ngoại tệ của hệ thống ngân hàng thương mại, đáp ứng nhu cầu ngoại tệ trong nước.
Theo Ngân hàng Nhà nước, thặng dư cán cân thanh toán quốc tế tăng cao góp phần làm giảm sức ép điều chỉnh tỷ giá ngoại tệ và kiềm chế lạm phát trong nước. Trong năm qua, có những thời điểm nền kinh tế có hiện tượng cung ngoại tệ lớn hơn cầu ngoại tệ. Vào những thời điểm đó, Ngân hàng Nhà nước đã can thiệp bằng cách mua ngoại tệ nhằm tăng quỹ dự trữ ngoại hối Nhà nước. Đến nay, dự trữ ngoại hối Nhà nước của Việt Nam đã đạt ở mức trên 10 tuần nhập khẩu hàng hóa, tăng so với mức 9 tuần vào cuối năm 2004.
S.L.