'Thận trọng với thuế thu nhập cá nhân'

Ông Martin Rama. Ảnh: TT.

- Ngay cả ở các nước công nghiệp phát triển, đây là loại thuế làm tăng nguồn thu ngân sách nhưng không đem lại nguồn thu lớn. Nỗ lực đi quá xa và quá nhanh trong việc thu thuế thu nhập cá nhân tại một nước đang phát triển như Việt Nam là một nguy cơ gây hậu quả đến việc chính thức hoá các hoạt động kinh tế.

Người dân thay vì chuyển sang làm việc cho các khu vực kinh tế hiện đại, lại có động cơ do thuế mang lại là duy trì các cơ sở do mình làm chủ hoặc họ khai thấp tổng thu nhập đi. Đây là loại thuế làm tăng nguồn thu nhưng tương đối thấp và khuyến khích việc thoái thác.

- Vậy theo ông, Chính phủ Việt Nam nên tập trung vào loại thuế nào?

- Theo chúng tôi, loại thuế nên tập trung đi nhanh hơn là thuế tài sản. Thuế tài sản dễ thu hơn, rất dễ quản lý và định giá.

Ví dụ như giá trị của mảnh đất chẳng hạn. Loại thuế này công bằng, vì người giàu phải trả tiền nhiều hơn. Đây là loại thuế ít gây ra méo mó hơn bởi vì mảnh đất của bạn ở đó, ai cũng trông thấy và bạn không thể dời mảnh đất đó sang chỗ khác được.

Đây cũng là loại thuế giúp có vốn để phát triển cơ sở hạ tầng. Nếu bạn xây một con đường và giá của 500 lô đất quanh đó tăng lên và các lô đó có thể bị đánh thuế, tiền thu được từ thuế nhà đất này sẽ lại được dùng để xây cơ sở hạ tầng khác và sẽ làm giảm động lực tham nhũng đất đai.

Tóm lại, khuyến nghị của chúng tôi là Chính phủ nên đi đúng hướng là tập trung nhiều hơn vào thuế tài sản và thận trọng với thuế thu nhập cá nhân. Chỉ nên thu thuế của những người thu nhập cao hơn là thu thuế thu nhập cá nhân trên diện rộng.

- Sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Việt Nam cần cải cách hệ thống thu thuế như thế nào?

- Nguồn thu ngân sách của Chính phủ có thể giảm sau khi Việt Nam gia nhập WTO do mức thuế nhập khẩu theo cam kết giảm. Thực ra mức thuế nhập khẩu đã giảm khi các hiệp định Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA) có hiệu lực và sẽ tiếp tục giảm hơn nữa sau khi Việt Nam là thành viên của WTO.

Tuy nhiên, nguồn thu ngân sách này sẽ không giảm ngay lập tức, do nhập khẩu của Việt Nam tăng rất nhanh, hơn 20% một năm. Vì vậy, Việt Nam có giai đoạn "cửa sổ" dễ dàng là 5 năm, trong giai đoạn này, Chính phủ sẽ không mất khoản thu từ thương mại. Chính phủ cần tận dụng 5 năm đó để thực hiện cải cách căn bản hệ thống thuế.

Các thách thức chính phủ sẽ phải đối mặt trong tương lai là chuyển đổi từ hệ thống thuế trong đó chỉ có các công ty lớn, mà chủ yếu là các công ty nhà nước và các công ty có vốn đầu tư nước ngoài đóng thuế, sang hệ thống mà tất cả chúng ta là người đóng thuế.

(Theo Kinh Tế Đô Thị)