Sáng 15/8, tại nhà riêng ở xã Sơn Hải (Quỳnh Lưu, Nghệ An), thuyền viên Trần Văn Dũng (22 tuổi) đã kể về quãng thời gian làm việc trên tàu cá Đài Loan. Ngày 20/12/2012, anh được phía công ty phái cử đưa sang Hong Kong, một ngày sau thì lên tàu Hiệp Đại làm việc. Anh chỉ kịp gọi một cuộc điện thoại về cho gia đình rồi biệt tăm cho tới ngày về.
Trên tàu Hiệp Đại có 23 người, trong đó trừ 3 người là chủ tàu, còn lại là thuyền viên các nước Việt Nam (10), Indonesia (8), Philippines (2). Lúc mới nhập tàu, các thuyền viên đều làm việc 12 tiếng một ngày. Nhưng chỉ hơn 2 tháng sau, họ phải làm việc từ 16 đến 18 tiếng một ngày, có rất ít thời gian để nghỉ ngơi. Khi không hài lòng việc gì đó, chủ tàu liền đánh đập họ.
“Họ dùng búa, cờ lê đánh vào người chúng tôi, thậm chí dùng cả dầu chạy máy đổ từ đầu xuống chân. Có nhiều thuyền viên người Indonesia bị chúng dùng tay đấm vào mũi khiến hộc máu”, Dũng kể và cho rằng có thể do không hiểu tiếng nên chủ tàu rất hay quát mắng, đánh đập.
Quá sợ hãi, 4 thuyền viên Việt Nam bàn cách chạy trốn. Sau 2 ngày chuẩn bị, ngày 8/8, khi con tàu đang hoạt động gần khu vực đảo Tahiti, 4 người gồm: Hoàng Văn Hậu (quê Quỳ Châu, Nghệ An); Lê Đình Anh (quê Vạn Ninh, Khánh Hòa), Nguyễn Văn Hùng (quê Hà Tĩnh) và Trần Văn Dũng, đã bỏ trốn.
"Lúc đó tầm 9h sáng, xác định con tàu cách đảo chừng 4 hải lý, 4 chúng tôi lấy 2 chiếc phao, nhân lúc không có ai kiểm tra đã cùng nhau nhảy xuống biển và bơi vào bờ", Dũng nhớ lại.
Sau 2 giờ vật lộn trên biển, ai nấy đều rã rời chân tay và đã nghĩ không còn cơ hội sống sót trở về. Rất may sau đó một tàu được cho là của cảnh sát biển Pháp đã phát hiện và cứu 4 thuyền viên lên tàu. 4 thuyền viên Việt Nam được đưa vào cảng Tahiti để làm thủ tục về nước.
Dũng kể, tất cả thuyền viên tàu Hiệp Đại đều biết việc chạy trốn của nhóm người Việt Nam, tuy nhiên anh em vẫn giữ im lặng. "Chúng tôi biết việc nhảy xuống biển bỏ trốn sẽ rất nguy hiểm, thậm chí không bảo toàn được tính mạng, nhưng nếu không trốn thì ở trên tàu sẽ có ngày bị đánh đập đến chết", anh giải thích.
Ngồi nghe con kể chuyện, ông Trần Văn Chắt (bố của Dũng) thỉnh thoảng lại thở dài xót xa. Ông cho biết, Dũng là con thứ hai trong gia đình có 5 anh em. Vợ chồng ông làm nghề bốc vác, câu mực thuê, nhà đông con nên cuộc sống rất khó khăn. Học hết cấp 2, Dũng phải bỏ học theo cha mẹ ra biển để mưu sinh. Sau nhiều năm lam lũ tại quê nhà mà vẫn không thấy cuộc sống thay đổi hơn nên gia đình bàn bạc cho Dũng đi lao động ở nước ngoài.
Mọi thủ tục đi xuất khẩu lao động của Dũng cũng như tiền lương đều qua một người môi giới cho Công ty Servico Hà Nội. Chi phí cho chuyến đi là 17 triệu đồng và theo thỏa thuận mức lương Dũng nhận được là 400- 500 USD một tháng. Từ khi Dũng sang tới nơi, gia đình chỉ nhận được một cuộc điện thoại duy nhất của con trai thông báo rằng đã sang đến nơi an toàn và bắt đầu làm việc.
"Nhiều người nói đi biển thường lâu ngày mới vào đất liền nên sẽ ít liên lạc với gia đình. Hơn nữa thấy công ty gửi tiền về đều đặn theo hợp đồng nên tôi yên tâm là thằng Dũng đi làm bình thường, ai ngờ...", bố của thuyền viên bỏ lửng câu nói.
Trao đổi với VnExpress.net, ông Nguyễn Mạnh Tường, Giám đốc Công ty CP đầu tư thương mại và dịch vụ tổng hợp Hà Nội (SERVICO HANOI) cho biết, ngay khi nhận được thông tin 4 thuyền viên nhảy xuống biển, công ty đã làm việc với đối tác Đài Loan.
"Chủ tàu khẳng định không có sự đánh đập như các thuyền viên mô tả. Mối quan hệ giữa thuyền trưởng và thuyền viên rất tốt. Hiện còn 7 người Việt Nam làm việc trên tàu Hiệp Đại. Khi sự việc diễn ra, chủ tàu hỏi họ nếu muốn về thì sẽ sắp xếp cho về nước nhưng các thuyền viên đều nhất trí ở lại", ông Tường cho hay.
Vị giám đốc cũng khẳng định, lương của mỗi thuyền viên là 400 USD một tháng. Sau khi trừ 50 USD cho thuyền viên tiêu vặt, 350 USD được gửi về cho gia đình thông qua công ty tại Việt Nam. Lương của anh Dũng đã được chi trả 2 quý, đến hết 30/6 với quý đầu tiên 1.167 USD (hơn 21,9 triệu đồng, công ty giữ lại 5 triệu đồng tiền đặt cọc) và quý 2 là 1.050 USD (hơn 19,9 triệu đồng).
"Việc thuyền viên Việt Nam bỏ trốn khi tàu đến gần các cảng lớn thường xuyên diễn ra. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chủ tàu, công ty đưa đi như chúng tôi còn bị phạt mà uy tín lao động Việt Nam cũng giảm sút", ông Tường nói.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) cho biết đang làm việc với các bên liên quan để xác minh vụ việc.
V.Hùng - H.Bình - H.Thùy