Phó giáo sư Nguyễn Vũ Trung, Viện trưởng Pasteur TP HCM, cho biết hoạt động này nằm trong Dự án Wolbachia (khu vực phía Nam) do Viện phối hợp Chương trình Muỗi Thế giới và một số đơn vị thực hiện.
Sử dụng muỗi mang vi khuẩn Wolbachia là một phương pháp mới, nhiều tiềm năng nhằm kiểm soát và phòng sốt xuất huyết, bên cạnh các biện pháp như ngủ mùng, vệ sinh nhà cửa, diệt loăng quăng, phun hóa chất diệt muỗi...
Wolbachia là một loài vi khuẩn tự nhiên, có mặt trong khoảng 60% các loài côn trùng, bao gồm một số loài quen thuộc như ruồi giấm, bướm và chuồn chuồn. Trong dự án này, Wolbachia được đưa vào muỗi vằn (Aedes aegypti), tác nhân lây truyền một số loại bệnh như sốt xuất huyết, Zika, chikungunya và sốt vàng da.
Trứng muỗi vằn chứa Wolbachia sẽ được đóng thành viên nang, mỗi viên khoảng 400 trứng, thả vào những ly nước, còn gọi "hộp thả muỗi", treo ở khoảng 2.800 điểm trong khu vực dân cư theo diện tích 50m x 50 m đã được chia sẵn. Khi được thả, trứng muỗi vằn mang Wolbachia sẽ nở thành loăng quăng rồi phát triển thành muỗi, kết đôi với muỗi tự nhiên tại địa phương. Định kỳ khoảng hai tuần, các hộp thả muỗi sẽ được thu hồi và tiếp tục đặt đợt mới. Dự kiến, muỗi được thả liên tục khoảng 20 tuần, đến khi số lượng muỗi mang Wolbachia tăng đủ nhiều, sau đó theo dõi một năm để đánh giá.
Viên nang chứa khoảng 400 trứng muỗi vằn chứa Wolbachia. Ảnh: Lê Phương
Tiến sĩ Claudia Surjadjaja, Giám đốc Chương trình Muỗi Thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương, cho biết sốt xuất huyết là bệnh nhiệt đới có tốc độ lây lan nhanh nhất với 40% dân số thế giới có khả năng bị ảnh hưởng. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy rằng Wolbachia là một phương pháp hiệu quả trong việc giảm số ca mắc sốt xuất huyết.
"Một thử nghiệm ngẫu nhiên theo tiêu chuẩn vàng được thực hiện ở Yogyakarta, Indonesia gần đây cho thấy tỷ lệ mắc bệnh sốt xuất huyết ở các khu vực được thả muỗi vằn mang Wolbachia giảm 77% so với các khu vực không thả muỗi", bà Claudia nói.
Tại Bắc Queensland, Australia, sốt xuất huyết không còn là một mối lo ngại trong lĩnh vực y tế công cộng nhờ sự đóng góp của chương trình này. Số liệu tại Brazil, Colombia và Việt Nam cũng cho thấy số lượng ca mắc sốt xuất huyết giảm đáng kể tại những nơi thả muỗi vằn mang Wolbachia.
Đây là lần đầu muỗi vằn mang Wolbachia được thả tại khu vực phía Nam - một trong những điểm nóng của dịch sốt xuất huyết. Dự kiến, ngày 25/3, muỗi mang Wolbachia được thả tại TP Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. Trước đó, muỗi vằn mang Wolbachia được thả tại đảo Trí Nguyên và xã Vĩnh Lương của Nha Trang, mang hiệu quả cao.
"Hộp thả muỗi" được treo trên cây tại khu dân cư ở TP Thủ Dầu Một, Bình Dương, ngày 24/3. Ảnh: Lê Phương
Theo phó giáo sư Trung, sốt xuất huyết là một trong những bệnh truyền nhiễm lây truyền qua muỗi vằn, với tốc độ lây lan nhanh nhất trên thế giới. Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận trung bình khoảng 90.000 ca mắc với khoảng 70% số ca ghi nhận ở khu vực phía Nam. Ước tính hàng năm có hàng trăm nghìn ca không có triệu chứng không được phát hiện, nhưng vẫn có thể lây bệnh cho người khác, khiến dịch bệnh khó kiểm soát. Sốt xuất huyết gây ra gánh nặng kinh tế và xã hội to lớn cho người dân, gia đình và cộng đồng.
Chương trình Muỗi thế giới là một tổ chức phi lợi nhuận do Đại học Monash của Australia thành lập với mục tiêu bảo vệ cộng đồng toàn cầu khỏi các bệnh do muỗi truyền. Chương trình sử dụng phương pháp an toàn, tự nhiên, hiệu quả để giảm thiểu sự lây lan của các loại virus như sốt xuất huyết, Zika, chikungunya và sốt vàng da. Sau nhiều năm nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và thử nghiệm trên thực địa với kết quả khả quan, chương trình đang hoạt động tại 11 quốc gia trên thế giới.
Lê Phương