Khoảng 100 thuyền cá Philippines với hơn 100 ngư dân, tình nguyện viên, nhà báo trong và ngoài nước, cùng quan sát viên quốc tế sáng 15/5 khởi hành từ cảng Barangay Matalvis ở Zambales để hướng về bãi cạn Scarborough trên Biển Đông.
Đoàn có 5 chiếc "tàu mẹ" dẫn đầu đội hình, chở các tình nguyện viên thuộc tổ chức Atin Ito và quan sát viên. Người phát ngôn hải quân Philippines Vincent Trinidad xác nhận một tàu chiến sẽ được điều động hộ tống đoàn phương tiện dân sự này. Cảnh sát biển Philippines (PCG) cũng thông báo sẽ triển khai một tàu tuần tra giám sát hành trình.
Xuồng Cảnh sát biển Philippines cùng các tàu ngư dân tập kết tại cảng Barangay Matalvis chuẩn bị thực hiện hành trình ra bãi cạn Scarborough sáng 15/5. Ảnh: EFE
Ông Trinidad không tiết lộ tàu chiến sẽ giữ khoảng cách bao xa với nhóm tàu cá và bãi cạn Scarborough, nhưng nhấn mạnh hải quân sẽ "duy trì liên lạc sát sao" với đoàn tàu dân sự.
Đoàn tàu này dự kiến đến bãi cạn Scarborough vào sáng 18/5 và sẽ thả phao "khẳng định chủ quyền" Philippines tại đây.
Ray Powell, giám đốc tổ chức SeaLight chuyên ghi nhận các diễn biến trên Biển Đông, cho hay số lượng tàu hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc đã gia tăng gần bãi cạn Scarborough và có thể gây sức ép rất lớn với đoàn tàu dân sự Philippines.
"Đây là đội hình cản đường với quy mô lớn nhất của Trung Quốc mà tôi từng theo dõi được. Phía Trung Quốc quyết tâm thực thi tuyên bố chủ quyền của họ đối với bãi cạn", Powell nói.
"Chúng tôi mong chờ điều tốt đẹp nhất, nhưng cũng sẵn sàng với kịch bản xấu nhất", Robert Francis Garcia, một tình nguyện viên tham gia hành trình ra Scarborough, cho biết. "Chúng tôi không lo sợ. Họ sẽ không dám làm gì với dân thường không vũ trang như chúng tôi".
Tàu hải quân Philippines BRP Gregorio del Pilar diễn tập cùng tàu tuần tra USS Gabrielle Giffords của Mỹ vào tháng 2 trên Biển Đông. Ảnh: US Navy
Cuối năm 2023, tổ chức Atin Ito cũng tiến hành một đoàn tiếp tế nhu yếu phẩm cho quân nhân Philippines đóng tại bãi Cỏ Mây trên Biển Đông. Tuy nhiên, họ đã phải cắt ngắn hành trình trước áp lực từ các tàu chấp pháp Trung Quốc.
Bãi cạn Scarborough là rạn san hô vòng nằm cách đảo chính Luzon của Philippines khoảng 240 km và cách bờ biển đông nam Trung Quốc gần 900 km.
Philippines và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền với Scarborough, nhưng Bắc Kinh kiểm soát bãi cạn này từ năm 2012. Philippines tuyên bố sẽ giành lại quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ tay Trung Quốc và đang xây dựng chiến lược để thực hiện.
Lực lượng chấp pháp hai nước gần đây nhiều lần chạm trán gần bãi cạn. Phía Philippines cáo buộc tàu hải cảnh Trung Quốc quấy rối, phun vòi rồng vào tàu tuần tra của PCG gây thiệt hại. PCG còn tố Trung Quốc đã rải 380 m dây phao chặn lối vào bãi cạn Scarborough.
Hồi tháng 2, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos đã bày tỏ lo ngại Trung Quốc bố trí tàu chiến gần Scarborough cùng với tàu hải cảnh và tàu cá.
Vị trí bãi cạn Scarborough trên Biển Đông. Đồ họa: CSIS
Thanh Danh (Theo Inquirer)