"Không có bất kỳ nhân viên nào của Nhà Trắng xác nhận thông tin ông Donald Trump chồm người giằng tay lái chuyên xa Quái thú", tiểu ban thanh tra thuộc Ủy ban Hành chính Hạ viện, dẫn đầu bởi các nghị sĩ đảng Cộng hòa, ngày 11/3 công bố báo cáo sơ bộ phản bác kết luận điều tra của khóa tiền nhiệm về vụ bạo loạn ngày 6/1/2021.
Báo cáo từ nhóm nghị sĩ đảng Cộng hòa cho rằng lời khai trước đó của Cassidy Hutchinson, trợ lý của cựu chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows, về hành động của ông Trump trong ngày xảy ra vụ bạo loạn Đồi Capitol là "thiếu chính xác".
Trong những buổi điều trần kín và công khai trước Ủy ban điều tra 6/1, trực thuộc Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát vào hai năm 2021-2022, Hutchinson nói cô nghe "lời kể" từ những đồng nghiệp trong Nhà Trắng rằng ông Trump cố giành lái chiếc Quái thú để đến tòa nhà quốc hội Mỹ, muốn đồng hành cùng dòng người biểu tình đòi lật kèo bầu cử.
"Tổng thống Trump chưa từng chộp lấy vô lăng xe. Tôi không thấy ông ấy chồm người lên ghế trước trong bất kỳ thời điểm nào", tài xế chiếc chuyên xa tổng thống hôm 7/11/2022 kể lại diễn biến hôm đó với Ủy ban 6/1, nhưng lời khai không được công bố vào năm đó.
Mật vụ này được giấu tên và trích dẫn một phần lời khai vào báo cáo sơ bộ. Tiểu ban thanh tra thuộc Ủy ban Hành chính Hạ viện Mỹ không công khai toàn bộ lời kể từ tài xế chiếc Quái thú ngày 6/1/2021.
Người ủng hộ Trump đụng độ cảnh sát ngoài tòa nhà quốc hội Mỹ tại Đồi Capitol, thủ đô Washington ngày 6/1. Ảnh: AP
Các nguồn thạo tin và bản ghi lời khai bị rò rỉ cho thấy mật vụ này đã kể thêm nhiều diễn biến khác trong ngày bạo loạn Đồi Capitol, cho thấy ông Trump muốn đến địa điểm biểu tình.
"Tổng thống kiên quyết yêu cầu đến Đồi Capitol", tài xế thuật lại. "Ông ấy không thét vào tai tôi hay Bobby Engel (trưởng nhóm mật vụ bảo vệ ông Trump hôm đó). Ông ấy nói lớn tiếng nhưng không khó chịu, không giống như khi ông ấy trên đường đến Ellipse (nơi ông Trump diễn thuyết kêu gọi cử tri 'giải cứu nước Mỹ')".
"Có lúc ông Trump nói đám đông biểu tình là những người ủng hộ mình và ông không cảm thấy bản thân bị đe dọa", tài xế chiếc Quái thú cho biết. "Tôi không nhớ chính xác cuộc đối thoại diễn tiến thế nào, nhưng chắc chắn ông ấy đã nằng nặc yêu cầu đến nơi biểu tình".
Mật vụ Mỹ cho biết ông nhớ rõ cựu tổng thống Trump đã liên tục chất vấn về lý do ông không thể đến Đồi Capitol. Ông Trump khi đó cũng không lo ngại về người biểu tình, lẫn những chỉ trích trên truyền thông rằng đám đông là "người của Trump".
Tiểu ban thanh tra cho biết có lời khai từ ít nhất ba nhân viên khác của Nhà Trắng mâu thuẫn với câu chuyện của Hutchinson và báo cáo cuối cùng của Ủy ban 6/1. Họ cho rằng quá trình điều tra của Ủy ban 6/1 đã bị chi phối bởi định kiến chống lại cựu tổng thống Mỹ và không được thực hiện công tâm.
Các nghị sĩ Cộng hòa lưu ý rằng tài xế chiếc Quái thú được phỏng vấn "nhiều tháng sau khi cô Hutchinson đưa ra lời khai chấn động, nhưng bản ghi lời khai lại không được công bố trong tập hợp hồ sơ" của Ủy ban 6/1.
Donald Trump phát biểu ở quảng trường Ellipse bên ngoài Nhà Trắng ngày 6/1/2021, vài tiếng trước khi người ủng hộ kéo đến Đồi Capitol và tấn công tòa nhà quốc hội. Ảnh: AP
Báo cáo sơ bộ từ phe Cộng hòa khẳng định "những nhân chứng thấy được tâm trạng của tổng thống thì không thể nào không nghe kể cùng câu chuyện mà Hutchinson được kể lại", nhưng họ trên thực tế không nhìn thấy hay nghe nói việc ông Trump giằng tay lái xe Quái thú.
Theo phần trả lời điều trần Hạ viện từ Hutchinson vào năm 2022, phó chánh văn phòng Nhà Trắng Tony Ornato kể với cô rằng ông Trump khi rời buổi diễn thuyết ở quảng trường Ellipse vào ngày 6/1/2021 đã chồm người lên ghế trước và đặt tay lên vô lăng, đòi mật vụ đưa ông đến tòa nhà quốc hội.
"Đội trưởng mật vụ Engel khi đó giữ tay tổng thống lại và nói: 'Thưa ngài, xin hãy bỏ tay khỏi vô lăng, chúng ta phải về Cánh Tây'. Ông Trump dùng bàn tay còn lại chồm về phía Engel", Hutchinson thuật lại lời kể từ Ornato.
Những lời kể từ Hutchinson được xem là cơ sở then chốt để Ủy ban 6/1 đưa ra kết luận ông Trump "nhiều lần yêu cầu đến Đồi Capitol, và sau khi về Nhà Trắng vẫn giận dữ yêu cầu đến Đồi Capitol".
Đây cũng là một trong những chi tiết mà cơ quan điều tra và phe Dân chủ dùng để cáo buộc ông Trump có ý định kích động người biểu tình, dẫn đến cuộc bạo loạn ở tòa nhà quốc hội Mỹ và cho rằng ông không đủ tư cách tranh cử.
Thanh Danh (Theo Hill, Washington Post, Guardian)