Nước ở bề mặt biển, sông hồ luôn xảy ra hai quá trình bay hơi và ngưng tụ của nước. Trừ khi độ ẩm của không khí trên bề mặt nước đạt 100% (hơi nước ở trạng thái bão hòa), quá trình bay hơi luôn diễn ra mạnh hơn quá trình ngưng tụ. Khi nước bay hơi cần phải nhận một lượng từ môi trường gọi là "nhiệt hóa hơi" nên làm giảm nhiệt độ môi trường xung quanh.
Quá trình này tương tự như nguyên lý hoạt động của máy lạnh, điều hòa nhiệt độ: Chất lỏng làm lạnh (GAS điều hòa) khi đi qua van tiết lưu thì chuyển thành thể hơi, nhiệt hóa hơi lấy từ môi trường xung quan sẽ làm giảm nhiệt độ của môi trường xung quanh. Biển, sông hay hồ có thể được xem như "điều hòa nhiệt độ tự nhiên".
Ngoài ra, do không khí trên mặt biển, sông hồ có nhiều hơi nước dẫn đến sự chênh lệch áp suất với khu vực xung quanh. Mặt khác, do nhiệt dung riêng của nước rất lớn (~4200 J/kg.độ) so với: không khí (~1000 J/kg.độ), đất, đá (~800 J/kg.độ), dẫn đến nhiệt độ của nước tăng hoặc giảm chậm hơn so với môi trường xung quay. Sự chênh lệch về áp suất và nhiệt độ trên luôn tạo ra các luồng không khí đối lưu (gió).
Như vậy, đứng ở khu vực gần biển hay sông hồ thấy mát mẻ vì nhiệt độ thấp hơn và thường xuyên có gió thổi.