Hôm 25/1, John Edmunds, giáo sư dịch tễ tại Trung tâm Mô hình Toán học về Các bệnh Truyền nhiễm Anh, nhận định: "Thật không may, có vẻ như biến thể virus này vừa lây lan nhanh, vừa gây chết người nhiều hơn. Nó thực sự là bước ngoặt tồi tệ hơn của đại dịch".
Trước đó, ngày 17/1, Nhật Bản thông báo kết quả giải trình tự gene cô gái 32 tuổi nhập cảnh từ Việt Nam dương tính nCoV, nhiễm biến thể mới từ Anh. Cô gái này, có tiếp xúc với "bệnh nhân 1552" được Bộ Y tế ghi nhận sáng 28/1, làm chung công ty. Trưa cùng ngày, thêm 72 ca nhiễm nữa, cùng công ty, được ghi nhận dương tính. Hiện chưa rõ nguồn lây các ca nhiễm này, cũng như họ có nhiễm biến thể Anh không. Mẫu bệnh phẩm "bệnh nhân 1552" đang được Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương song song giải trình tự gene để xác định chủng virus.
Kể từ khi xuất hiện hồi tháng 12, biến thể B.1.1.7 (còn gọi là VOC-202012/01) từ Anh đã lây lan ra 70 quốc gia, theo thông báo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
B.1.1.7 được ghi nhận đầu tiên từ vùng đông nam nước Anh. Sau khi truy ngược bằng chứng di truyền, các nhà khoa học cho rằng có thể nó đã lưu hành ở Anh từ tháng 9 ở mức rất thấp, sau đó lây lan rộng rãi hơn trong tháng 11 và tháng 12/2020. Một số chuyên gia cho rằng biến thể phát tán mạnh mẽ do một cụm dịch siêu lây nhiễm.
Các phân tích sơ bộ cho thấy biến thể nCoV của Anh có khả năng lây truyền cao hơn từ 56% đến 70% so với chủng cũ, khiến số trường hợp dương tính với virus tăng đột biến. Biến thể có 17 đột biến, tốc độ thay đổi để thích nghi với môi trường cũng nhanh hơn, theo quan sát của các nhà khoa học. Trong đó, đột biến tên gọi N501Y giúp virus dễ dàng bám vào tế bào người.
Ban đầu, các nhà khoa học không tìm được bằng chứng cho thấy B.1.1.7 có độc lực mạnh hay gây tử vong nhiều hơn. Song trong cuộc họp báo hôm 22/1, Thủ tướng Anh Boris Johnson cho rằng biến thể gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn.
Theo Patrick Vallance, Cố vấn khoa học hàng đầu của Anh, khảo sát các đối tượng là nam, độ tuổi 60, với chủng nCoV ban đầu, trung bình cứ 1.000 người mắc Covid-19 thì khoảng 10 người tử vong. Với biến thể mới, cứ 1.000 người nhiễm thì 13-14 người tử vong. Tức là, biến thể nCoV làm tăng 30% tỷ lệ tử vong.
Ngày 26/1, các chuyên gia của Trường Vệ sinh, Y học Nhiệt đới London và Đại học Hoàng gia London một lần nữa đệ trình kết quả nghiên cứu này cho Nhóm Cố vấn về Mối đe dọa Virus đường hô hấp mới nổi (NERVTAG) của chính phủ. NERVTAG xác nhận sơ bộ nguy cơ tử vong cao, song cho biết cần tiến hành nghiên cứu sâu hơn.
Một trung tâm xét nghiệm nCoV tại London, tháng 12/2020. Ảnh: AFP
Báo cáo của Đại học Hoàng gia London hôm 31/12/2020 cho thấy B.1.1.7 ảnh hưởng đến thanh thiếu niên, đặc biệt những người dưới 20 tuổi, nhiều hơn các biến thể khác. Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh đây là dữ liệu nhỏ, nhưng có ý nghĩa thống kê.
Nhóm nhà khoa học tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London cho rằng nếu Anh cũng như các nước không có biện pháp kiểm soát biến thể mới, số người nhập viện và tử vong năm 2021 có thể cao hơn năm 2020. Nhóm này cho rằng biến thể B.1.1.7 lây nhiễm 62% ca ở London trong tuần cuối tháng 12/2020, tăng 28% so với hồi tháng 11.
Theo phân tích của Trường Norwich thuộc Đại học East Anglia, trong số 641 người nhiễm biến thể, nồng độ virus trong mũi cao hơn từ 10 đến 100 lần so với các ca "thông thường". Nồng độ cao khiến virus lây lan nhanh khi bệnh nhân ho hoặc hắt hơi. Các chuyên gia lưu ý B.1.1.7 có thể làm tăng hệ số lây nhiễm cơ bản (R0). R0 là số người trung bình bị lây nhiễm từ một người mắc bệnh.
Khảo sát của Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh, người nhiễm biến thể mới bị đau cơ, đau họng, mệt mỏi và ho nhiều hơn so với trước đây. Điều này là do B.1.1.7 nhân lên và lây lan bên trong cơ thể nhanh chóng. Các bệnh nhân biểu hiện cùng lúc nhiều triệu chứng hơn, song trường hợp mất vị giác và khứu giác giảm. Đặc biệt, số người bị ho tăng lên khoảng 27% đến 35%.
Đến nay, các chuyên gia chưa phát hiện bằng chứng cho thấy biến thể Anh ảnh hưởng đến tác dụng của vaccine. Hôm 25/1, hãng dược Moderna thông báo các liều tiêm của hãng vẫn bảo vệ được người dùng trước B.1.1.7 và cả biến thể nCoV từ Nam Phi. Hãng dược khác là Pfizer cùng đối tác BioNTech cũng báo cáo tương tự hôm 14/1.
Giám đốc điều hành BioNTech Ugur Sahin cho biết ông có "niềm tin khoa học vững vàng" rằng vaccine của hãng chống lại được tất cả biến thể. Một số nhà khoa học Mỹ cho rằng B.1.1.7 ảnh hưởng ở mức độ nhỏ, song không kháng vaccine hoàn toàn. Ông Sahin cũng thừa nhận các quốc gia có thể cần tiêm phòng cho nhiều người hơn, nâng cao tiêu chuẩn về miễn dịch cộng đồng.
"Giới chuyên gia đặt mục tiêu chủng ngừa khoảng 60-70% dân số để có miễn dịch cộng đồng. Nhưng nếu virus dễ lây lan hơn, có lẽ cần đẩy tỷ lệ tiêm phòng cao hơn nữa để đảm bảo trở lại cuộc sống bình thường", Ugur Sahin nói.
Thục Linh (Theo Washington Post, CNN, Guardian, USA Today)