Một máy bay Sukhoi Superjet 100 của Nga. Ảnh: Sukhoi.
Sukhoi Superjet 100 là máy bay chở khách đầu tiên do Nga sản xuất thời hậu Liên Xô nhưng đã đối mặt không ít vấn đề từ khi mới hoạt động. Hôm 5/5, một chiếc Sukhoi Superjet SSJ-100 của hãng hàng không Aeroflot bốc cháy sau khi hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay quốc tế Sheremetyevo ở phía bắc thủ đô Moskva, khiến 41 người thiệt mạng. Sự cố một lần nữa làm dấy lên hoài nghi đối với dòng máy bay từng được kỳ vọng hồi sinh ngành công nghiệp hàng không dân dụng Nga này.
SSJ-100 là mẫu máy bay tầm ngắn đến trung, thân hẹp, hai động cơ và có thể chở tối đa 103 người. Với thiết kế như vậy, mục đích sử dụng chính của SSJ-100 là thay thế những máy bay lớn thực hiện các tuyến ngắn và ít người đi nhằm tiết kiệm chi phí.
Hàng không là một phần quan trọng trong hệ thống giao thông Nga bởi khoảng cách giữa các tỉnh, thành phố thường lớn và một số nơi nằm ở những khu vực hẻo lánh, tách biệt. Superjet là sự kế thừa của các mẫu máy bay cũ thời kỳ Liên Xô như Tu-134.
Phi cơ được chế tạo tại nhà máy Máy bay Dân dụng Sukhoi ở Komsomolsk-on-Amur thuộc vùng Viễn Đông, Nga. Dù do người Nga thiết kế, nhà sản xuất khẳng định họ sử dụng những công nghệ phương Tây tối tân cho máy bay. Động cơ do PowerJet, một liên doanh giữa công ty động cơ máy bay Safran của Pháp và công ty Saturn, Nga, cung cấp.
SSJ-100 cất cánh lần đầu vào năm 2008 và bắt đầu phục vụ thương mại từ năm 2011. Máy bay được Cơ quan An toàn Liên minh châu Âu chứng nhận song chủ yếu chỉ hoạt động ở Nga và chưa thể cạnh tranh với các đối thủ quốc tế như Boeing, hay Airbus.
Aeroflot là khách hàng lớn nhất, hiện sở hữu 50 chiếc SSJ-100. Hãng hàng không Interjet của Mexico cho hay họ đang duy trì hoạt động 5 máy bay SSJ-100 "với tiêu chuẩn an toàn cao nhất".
Kể từ khi còn đang thử nghiệm tới lúc đi vào vận hành, SSJ-100 đã gặp phải nhiều sự cố. Năm 2010, một năm trước khi máy bay được bàn giao cho khách hàng Aeroflot, một cuộc điều tra tại nhà máy sản xuất máy bay Komsomolsk của Sukhoi cho thấy ít nhất 70 nhân viên nhà máy sử dụng bằng giả.
Ngày 9/5/2012, chiếc phi cơ SSJ-100 mới ra mắt đâm vào núi Salak ở Indonesia trong một sự kiện bay biểu diễn khiến tất cả 37 hành khách và 8 thành viên tổ bay thiệt mạng. Vụ tai nạn được kết luận là do lỗi của con người khi phi hành đoàn bỏ qua 6 cảnh báo địa hình từ hệ thống và không tuân thủ quy trình chống xao lãng khi vận hành máy bay.
Mảnh vỡ máy bay SSJ-100 rơi rải rác trên núi ở Indonesia sau vụ tai nạn ngày 9/5/2012. Ảnh: Spiegel.
Trong suốt thời gian hoạt động, một số nhà khai thác phàn nàn về độ tin cậy của phi cơ, dẫn tới việc giảm số lượng đặt hàng, thậm chí hủy đơn hàng. Theo họ, việc đặt phụ tùng máy bay từ nhà cung cấp quá khó khăn, làm giảm khả năng sẵn sàng phục vụ.
Tháng 2/2014, Ủy ban Hàng không Liên quốc gia bày tỏ quan ngại về số sự cố cao bất thường liên quan tới SSJ-100.
Tháng 9/2018, Aeroflot đặt hàng 100 chiếc SSJ-100. Tuy nhiên, vào tháng 10 và tháng 11/2018, một trong những khách hàng lớn nhất của Sukhoi, Công ty Cho thuê Vận tải Nhà nước Nga (STLC), trình hai yêu cầu bồi thường liên tiếp với tổng giá trị lên tới 7,7 triệu USD vì Sukhoi không thể hoàn thành một đơn đặt hàng khoảng 30 chiếc SSJ-100.
Tháng 11/2018, Brussels Airlines thông báo những vấn đề liên tục xảy ra với 4 chiếc SSJ-100 khiến hãng hàng không của Bỉ từ chối gia hạn hợp đồng thuê và họ chọn mẫu Bombardier CRJ-900 để thay thế.
Tháng 4/2019, hãng hàng không quốc gia Slovenia Adria Airways hủy hợp đồng thuê 15 chiếc SSJ-100 vì "sự thiếu tầm nhìn chung về chiến lược phát triển máy bay" từ nhà sản xuất.
Sự cố khiến máy bay SSJ-100 của Aeroflot hôm 5/5 bốc cháy khi hạ cánh khẩn cấp đang được điều tra. Nguyên nhân chưa rõ song giới chuyên gia suy đoán chập điện có thể là nguyên nhân hàng đầu. Bên cạnh đó, một số nhân chứng cho hay trước khi bốc cháy, máy bay Nga bị trúng hai tia sét.
Xác máy bay Nga cháy đen sau tai nạn.
Vũ Hoàng (Theo Time, Aero Time)