 |
|
Thủ tướng Ôn Gia Bảo ở Hong Kong ngày 29/6 để ký thoả thuận thương mại giữa Hong Kong và Đại lục. |
Tốc độ tăng trưởng kinh tế quý 1 năm nay là 9,9%, nhưng chậm lại trong quý 2 (xuống còn 6,5-7%) do SARS. Dự đoán Hội chứng viêm đường hô hấp cấp sẽ gây ra nhiều tổn thất cho nền kinh tế hơn cuộc khủng hoảng kinh tế châu Á 1987. Tuy nhiên, tốc độ tăng GDP năm 2003 của Trung Quốc vẫn có thể đạt 8%. SARS tác động chủ yếu lên các lĩnh vực dịch vụ như du lịch, hàng không, khách sạn và giải trí. Các ngành sản xuất không chịu thiệt hại đáng kể. Trong 5 tháng đầu năm, số công ty nước ngoài được chính phủ cấp phép đã lên đến gần 16.000, tăng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Tổng số vốn nước ngoài đã ký kết đạt 38 tỷ USD, tăng 42%.
Nhờ gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) từ cuối năm 2001 và do sức mua nội địa ngày một tăng, nền kinh tế hiện nay ít chịu phụ thuộc vào nhà nước hơn trước. Kết quả: Trung Quốc có sức ảnh hưởng vô tiền khoáng hậu đối với thương mại thế giới. Năm ngoái, tổng giá trị xuất nhập khẩu của Trung Quốc đạt 620 tỷ USD, chiếm 4,7% tổng trao đổi thương mại toàn cầu, gần gấp đôi so với mức 2,7% của chính họ năm 1995. Tỷ lệ này sẽ còn tiếp tục nhảy vọt, trong khi công nghiệp nước này đang tiến những bước dài.
Lấy ngành thép làm ví dụ. Nền sản xuất thép Trung Quốc phát triển rất mau lẹ, và chẳng bao lâu nữa sẽ vượt qua Nhật trong lĩnh vực nhập quặng sắt (nguyên liệu chủ chốt trong sản xuất thép). Từ nước nhập thép lớn, Trung Quốc sắp trở thành nhà xuất khẩu thép. Những năm gần đây, các nhà sản xuất trong nước đã mạnh dạn đầu tư, không ngừng hiện đại hoá các xí nghiệp. Những cố gắng đó bắt đầu đâm hoa kết trái. Một thập kỷ trước, châu Á chiếm khoảng 1/3 lượng sản xuất và mức tiêu thụ thép toàn thế giới. Giờ đây, tỷ lệ này là gần 1/2, riêng Trung quốc đã chiếm 1/4. Quốc gia đông dân nhất thế giới còn có một nền công nghiệp thép mang tính cạnh tranh cao. Chi phí xây dựng nhà máy sản xuất thép ở Trung Quốc thấp hơn 60% hầu hết các nước xuất khẩu thép lớn.
Một nguyên nhân giải thích cho mức tiêu thụ thép đang tăng ở Trung Quốc là nhu cầu ôtô ngày càng cao. Kể từ khi Trung Quốc gia nhập WTO, giá ôtô xuống thấp nên cũng giúp mở rộng thị trường nội địa. Năm ngoái, số xe bán ra ở Trung Quốc tăng 56%, lên đến con số kỷ lục 1,13 triệu chiếc. Doanh số vừa qua có thể bị tổn hại vì lệnh hạn chế đi lại ở Trung Quốc (nhằm đối phó với bệnh SARS), nhưng triển vọng sau này rất sáng sủa.
Năng lượng cũng là một lĩnh vực đáng chú ý. Để phát triển kinh tế, nước này rất cần dầu và khí tự nhiên để cung cấp nguồn điện. Trung Quốc hiện là quốc gia tiêu thụ dầu lớn thứ ba thế giới sau Mỹ và Nhật. Cơ quan Quản lý Thông tin Năng lượng Mỹ ước tính nhu cầu đối với dầu của Trung Quốc chỉ cần tăng ở mức khiêm tốn 3,3%/năm, đến năm 2025, nước này sẽ nhập khẩu gần 11 triệu tấn dầu/ngày. Poten &Partners, một công ty môi giới vận tải hàng hải của Mỹ, nhận định đến năm 2012, các công ty vận tải sẽ cần thêm 70 tàu chở dầu cực lớn chỉ đế chuyên chở lượng dầu nhập vào Trung Quốc.
Tốc độ phát triển của ngoại thương nước này còn tác động đến cước vận chuyển hàng hoá. Vì nhu cầu ngày càng tăng, cước phí chuyển một container 40 feet từ châu Á tới các thị trường ở phương Tây đã nhảy vọt từ khoảng 1.000 USD một năm trước đây lên gần gấp đôi hiện nay. Các công ty vận tải đang phải hoạt động hết công suất để theo kịp cầu. Điều này cũng làm gia tăng áp lực lên các cảng ở Trung Quốc. Ngày 25/6, Thâm Quyến tuyên bố đã vượt qua Cao Hùng (Đài Loan) trở thành cảng container lớn thứ năm thế giới. Chỉ riêng 5 tháng đầu năm, lượng container đến và đi từ Thâm Quyến đã tăng 43% so với năm ngoái. Thượng Hải năm 2002 cũng qua mặt Cao Hùng trở thành cảng lớn thứ 4 thế giới (sau Hong Kong, Singapore và Pusan của Hàn Quốc) với mức tăng hiện nay 35,6%.
Cước phí cho hàng khô - như lương thực, than và thép - gần đây cũng leo thang, do nhu cầu ở Trung Quốc tăng vọt. Để mua quặng thép, nước này không chỉ lấy hàng ở Australia, nơi cung cấp nguyên liệu truyền thống, mà còn tìm đến những nơi xa xôi như Brazil.
Càng thúc đẩy kinh tế tư nhân như hiện nay, kinh tế Trung Quốc càng có cơ phát triển. Lĩnh vực tư nhân chiếm khoảng 40% sản lượng công nghiệp trong năm 2000. Nền kinh tế chắc chắn còn lớn mạnh hơn nữa, một khi tỷ lệ này vượt qua 50%.
Minh Châu (theo Economist, People's Daily, Taipei Times)