Abu Alaa al-Afri, nhân vật quyền lực số 2 của IS. Ảnh: t-online.de
Abdul Rahman Mustafa Mohammed, hay còn được biết đến với cái tên Abu Alaa al-Afri hoặc Abu Alaa là kẻ quyền lực thứ hai thuộc nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Bộ Quốc phòng Iraq hôm 13/5 thông báo tên này bị tiêu diệt trong một nhà thờ Hồi giáo khi các chiến đấu cơ của liên quân ngắm bắn cơ sở này.
Các nhà phân tích chuyên theo dõi IS nói rằng al-Afri xuất thân từ Tal Afar, thị trấn bị IS kiểm soát ở bắc Iraq, là cửa ngõ quan trọng của các chiến binh IS đến và đi từ Mosul.
Theo CNN, Al-Afri được cho là một cựu giáo viên vật lý. Hắn từng giữ trách nhiệm "điều phối những chiến binh tử vì đạo và phụ nữ" của al-Qaeda. Osama bin Laden từng muốn lựa chọn hắn cho vị trí đứng đầu, sau khi Abu Omar al-Baghdadi, lãnh đạo nhóm tiền thân của IS ở Iraq, bị tiêu diệt trong một hoạt động chung của liên quân Mỹ và Iraq tại phía bắc Baghdad năm 2010.
Các chuyên gia cho rằng Al-Afri không được chọn làm thủ lĩnh là vì ông ta không có xuất thân có thể tự xưng là dòng dõi nhà tiên tri Mohammed giống như Abu Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh tối cao hiện tại của IS.
Hisham al-Hashimi, một cố vấn cho chính phủ Iraq, nói rằng al-Afri còn có tên gọi khác là Abd al-Rahman Mustafa al-Qaduli, người Bộ Ngoại giao Mỹ cuối tuần trước treo thưởng 7 triệu USD để đổi lấy thông tin về hắn. Đây là cái giá cao thứ nhì từng được đưa ra với những tên cầm đầu IS, chỉ sau thủ lĩnh tối cao Abu Bakr al-Baghdadi, người được định giá 10 triệu USD.
Kẻ sắp "lên ngôi"
Theo Newmax, Trước khi tin tức về việc al-Afri bị tiêu diệt được đưa ra, một số nhà phân tích tin rằng ông ta sẽ lên cầm đầu IS nếu al-Baghdadi gặp bất trắc hoặc mất quyền. Michael Weiss, đồng tác giả cuốn "ISIS: Bên trong đội quân khủng bố", cung cấp thông tin rằng al-Afri đã thuyết pháp tại nhà thời Hồi giáo al Zangi ở Mosul hôm 8/5. Đây là nơi Abu Bakr al-Baghdadi tháng 7 năm ngoái tuyên bố hắn là "lãnh tụ" của nhà nước Hồi giáo tự xưng. Việc này càng làm tăng suy đoán về việc hắn sẽ là người kế nhiệm.
"IS rất tin tưởng al-Afri", Hisham al-Hashimi, cố vấn cấp cao về IS của chính phủ Iraq nói. "Ông ta khôn ngoan và là một lãnh đạo, một nhà quản lý giỏi. Nếu Bagdadi chết, ông ta sẽ lãnh đạo nhóm".
Thủ lĩnh tối cao hiện tại của IS, Abu Bakr al-Baghdadi, được cho là bị thương nặng trong cuộc không kích ngày 18/3, cách Mosul khoảng 120 km. The Guardian ngày 2/5 đưa tin al-Baghdadi không thể chỉ huy hoạt động của nhóm này do có thể bị chấn thương cột sống. Vì vậy, al-Afri tạm thời lãnh đạo IS cho đến khi al-Baghdadi bình phục.
Thủ lĩnh tối cao của IS, Abu Bakr al-Baghdadi. Ảnh: AP
Được gọi là "ngôi sao đang lên" trong IS, al-Afri thậm chí được cho là còn "quan trọng hơn, thông minh hơn, và có quan hệ rộng hơn" Baghdadi, cố vấn Hashimi cho biết. "Ông ta là một diễn giả giỏi với sức cuốn hút mạnh mẽ", Hashimi nói thêm. "Tất cả chỉ huy của IS đều thấy rằng ông ta khôn ngoan, có khả năng lãnh đạo và điều hành giỏi".
Nhà phân tích Trung Đông Hassan Hassan, nói rằng al-Afri là "một trong những 'tay chơi' quan trọng nhất trong hàng ngũ nhóm cực đoan".
"Al-Afri dường như trở nên nổi bật hơn trong những tháng gần đây, đặc biệt là sau khi nhóm bắt đầu gặp thất bại ở Syria và Iraq kể từ tháng 12/2014. Hắn đã thay thế thống đốc Syria của IS, Abu Ali al-Anbari, trở thành người thân cận nhất của al-Baghdadi, sau khi tên thủ lĩnh bớt tham gia vào các quyết định vì lý do an ninh", Hassan nói.
Tác động của cái chết
Cái chết của một lãnh đạo cấp cao sẽ làm hạ nhuệ khí chiến đấu của IS, Abdul Raheem al-Shammari, một nghị sĩ Iraq nhận định. Rất khó để thay thế lãnh đạo như al-Afri, người có "kinh nghiệm hoạt động lâu năm trong các nhóm jihad", ông nói. Tim Arango, cây bút của NY Times cũng nhận xét việc al-Afri bị tiêu diệt sẽ là cú "đánh mạnh" với hàng ngũ lãnh đạo của nhóm cực đoan.
Một cựu quan chức chống khủng bố cấp cao của Mỹ lại cho rằng cái chết của Afri sẽ không có tác động lớn với tổ chức. "Nếu Baghdadi chết thì đó sẽ là trở ngại đáng kể cho IS, vì hắn là lãnh tụ tối cao. Nhưng tên lãnh đạo số 2 hoặc số 3 thì dễ dàng thay thế hơn", ông nói.
Tuy truyền hình Iraq hôm 13/5 đăng tải hình ảnh được cho là chụp thi thể al-Afri lên trang web. Giới chức quốc phòng Mỹ chưa xác nhận việc ông ta bị tiêu diệt. Một vài người cho rằng Iraq có thể có động cơ đằng sau thông báo này. Iraq có thể đang hy vọng rằng thông tin tên phó thủ lĩnh bị tiêu diệt sẽ làm tăng nhuệ khí chiến đấu của lực lượng, một quan chức Mỹ giải thích.
Trong những tuần gần đây, quân đội Iraq hy vọng tạo được đà tiến sau khi chiếm lại Tikrit từ tay IS. Thế nhưng, Iraq vẫn tiếp tục chịu tổn thất và để mất nhiều phần ở thành phố trung tâm Baiji cũng như các nhà máy lọc dầu. Giao tranh dữ dội vẫn diễn ra ác liệt ở thành phố Ramadi. Vì vậy, thúc đẩy tinh thần chiến đấu cho lực lượng là điều quan trọng với Iraq. Với bối cảnh đó, các quan chức Mỹ cho rằng đây là "một sự trùng hợp khá ngẫu nhiên" khi al-Afri được cho là bị tiêu diệt ngay khi đang mới nổi lên là "ngôi sao" của nhóm cực đoan.
Phương Vũ