Trong báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội ngày 19/5, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho biết đang phối hợp với các bộ ngành, địa phương xây dựng trình Chính phủ, Quốc hội hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi. Để ngăn chặn và xử lý hành vi thu mua sổ BHXH, Bộ đề xuất nghiêm cấm mua bán sổ bảo hiểm xã hội dưới mọi hình thức.
Luật sửa đổi cũng sẽ bổ sung nhiều giải pháp nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút người lao động tham gia BHXH để hưởng lương hưu, hạn chế rút một lần, như: Giảm năm đóng tối thiểu xuống dưới 20; thêm quyền lợi ngắn hạn tạo động lực cho người lao động tham gia BHXH; liên kết chính sách, tăng mức độ hài lòng của người tham gia hệ thống qua cải cách hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm...
Người lao động điền thông tin tìm việc mới tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội. Ảnh: Ngọc Thành
Theo luật hiện hành, người lao động có thể ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp BHXH. Quy định này nhằm tạo thuận lợi cho người dân tham gia và thụ hưởng chế độ. Song theo Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, nhiều kẻ xấu đã lợi dụng quy định để tiếp cận, lôi kéo người lao động mua bán sổ BHXH với giá rẻ, kèm giấy ủy quyền nhận trợ cấp để sau đó làm thủ tục thanh toán với cơ quan Bảo hiểm xã hội và hưởng chênh lệch. Chính phủ đã giao 4 bộ ngành và các địa phương phát đi cảnh báo, xử lý nghiêm hành vi mua gom sổ, siết chặt quy trình chi trả để ngăn chặn trục lợi.
Tình trạng mua bán sổ BHXH diễn ra tại nhiều địa phương có khu công nghiệp lớn, tập trung đông lao động như TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai... Lao động rao bán sổ bảo hiểm dưới hình thức ủy quyền, cam kết không đi làm và nếu hủy kèo rút lại sổ sẽ phải đền tiền gấp đôi. Người bán thường là công nhân trẻ đi làm vài năm, đóng BHXH và gặp khó khăn do dịch.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã yêu cầu cơ quan Bảo hiểm xã hội các địa phương TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai lập danh sách cá nhân nhận ủy quyền nhiều lần gửi cơ quan công an. Việc này phần nào hạn chế song chưa thể xử lý triệt để vì chưa có quy định cấm. Cơ quan này cho biết sẽ đề xuất quy định cụ thể trường hợp nào được phép ủy quyền hưởng, không đại trà như hiện nay.
Cả nước có khoảng 50 triệu lao động trong độ tuổi, số tham gia BHXH chỉ gần 16,6 triệu, chiếm 37%. Mức độ bao phủ BHXH thấp trở thành thách thức kép tới an toàn thu nhập của lao động trong độ tuổi và về lâu dài khi đến tuổi nghỉ hưu.
Hồng Chiêu