Zheng, ở tuổi 21 lẻ 109 ngày, trở thành tay vợt nữ châu Á trẻ thứ hai lịch sử vào đến chung kết Grand Slam, chỉ sau Naomi Osaka - 20 tuổi 325 ngày ở Mỹ Mở rộng 2018. Li Na, thần tượng của Zheng, chơi trận chung kết Australia Mở rộng 2011 khi 28 tuổi. Li sau đó thắng Dominika Cibulkova ở trận chung kết thứ ba tại đây năm 2014.
Zheng có thể trở thành người Trung Quốc thứ hai đoạt Grand Slam đơn nếu đánh bại ứng viên vô địch hàng đầu Aryna Sabalenka cuối tuần này. "Li Na khuyên tôi làm mọi thứ đơn giản và tôi ghi nhớ điều đó", Zheng nói về tầm ảnh hưởng của đàn chị với cô ở Australia Mở rộng năm nay. Họ gặp nhau bên lề một cuộc phỏng vấn khi Zheng vừa đánh bại đồng hương Wang Yafan ở vòng ba.
Li Na (phải) và Zheng ở Melbourne, Australia hôm 21/1. Ảnh: WTA
"Li là người đầu tiên giành major. Điều đó thật khó tin với một phụ nữ châu Á khi đó", Zheng nói. "Chiến công của Li mang đến rất nhiều hy vọng cho những đứa trẻ như tôi. Đó chính lúc ước mơ của tôi hình thành, rồi theo đuổi tới hôm nay".
Li Na chơi bốn trận chung kết Grand Slam và thắng hai. Ngoài danh hiệu Australia Mở rộng 2014, cô còn đoạt Roland Garros 2011. Li kết thúc sự nghiệp với 503 trận thắng, đoạt chín danh hiệu, vươn lên vị trí tốt nhất là số hai thế giới năm 2014 và giành 16 triệu USD tiền thưởng. Cô là tay vợt đầu tiên tính cả hai giới của châu Á lọt vào top 10 và giành major.
Quần vợt Trung Quốc chờ một thập kỷ sau ngày Li Na giành Grand Slam cuối cùng để tạo nên thế hệ kế cận tài năng trong top 100 thế giới. Ngoài Zheng đang đứng thứ 15 WTA, họ còn số 32 Zhu Lin, số 36 Wang Xinyu, số 60 Wang Xiyu, số 61 Yuan Yue, số 87 Bai Zhuoxuan và số 84 Wang Yafan. Bốn trong bảy người này dưới 22 tuổi. Thời của Li Na, Trung Quốc có lúc sở hữu sáu tay vợt nữ thuộc top 100 nhưng chỉ hai người trong top 50 và lớn tuổi hơn đáng kể.
Mỹ, quốc gia có nền quần vợt phát triển sớm bậc nhất lịch sử, hiện có 16 tay vợt nữ trong top 100. Đứng thứ hai là CH Czech với chín người, và Trung Quốc đứng thứ ba. Quốc gia gần 1,4 tỷ dân đang tận dụng được nguồn lực để phát triển môn thể thao cá nhân khắc nghiệt này.
Quần vợt có vị thế tốt hơn ở Trung Quốc trong 10 năm qua, từ sau hiện tượng Li Na. Theo nghiên cứu của Liên đoàn Quần vợt quốc tế, khoảng 20 triệu người Trung Quốc chơi quần vợt – chiếm 23% toàn thế giới.
Sự quan tâm của người Trung Quốc với quần vợt tăng lên đáng kể so với các môn thể thao được yêu thích hơn ở quốc gia này là bóng rổ, bóng đá, bóng bàn và cầu lông. Những trận đấu của Zheng Qinwen ở Australia Mở rộng năm nay thu hút hàng trăm triệu lượt xem trực tiếp qua các nền tảng truyền hình.
Đầu tuần này Li Na có mặt ở Melbourne để chia sẻ về kỷ niệm của cô tại đây. Huyền thoại Trung Quốc nói: "Một thập kỷ đã qua và tôi vẫn tự hào về bản thân. Tôi vui khi thấy các đàn em trưởng thành. Tôi nghĩ giải đấu này là cơ hội lớn cho Zheng trong năm nay". Sau nhận định của Li, Zheng thắng liền ba trận để vào chung kết.
Zheng cao 1m78, giao bóng tốt và chơi chắc chắn từ cuối sân. Cô mới thua ba set ở Australia Mở rộng 2024. Ảnh: CNN
Để chạm tới vinh quang, Li Na đã đánh bại hàng loạt nhà vô địch major, những người từng đứng đầu thế giới như Petra Kvitova, Victoria Azarenka và Maria Sharapova. Đó là thành tích phi thường nếu nhìn vào con đường mà Li đã đi. Cô từng xung đột mạnh mẽ với hệ thống thể thao Trung Quốc, rồi quyết định tách ra và phát triển riêng vào 2008.
Để đổi lấy quyền tự do thuê đội ngũ huấn luyện và giữ phần lớn số tiền thưởng, Li và chồng, cũng là HLV của cô - Jiang Shan phải chịu mọi chi phí mà không nhận bất kỳ khoản hỗ trợ nào từ chính phủ. Ở thời điểm 2008, đó là quyết định không dễ dàng với một tay vợt nữ đã 26 tuổi.
Zheng bây giờ đang đi con đường dễ hơn nhiều, vì nguồn lực mạnh mẽ từ gia đình và cơ chế quần vợt cởi mở hơn tại Trung Quốc. Zheng sinh ở Hồ Bắc, cầm vợt bóng bàn khi mới bảy tuổi. Từ cảm hứng của Li Na và Roger Federer, Zheng bỏ bóng bàn, chuyển sang quần vợt. Hai tháng sau, gia đình đã đưa cô bé tiềm năng đến Vũ Hán ăn tập cùng Carlos Rodriguez, cựu HLV của Li Na. Vào 2019, hai mẹ con Zheng đến Barcelona tập với Pere Riba, người huấn luyện Marcel Granollers và Coco Gauff.
Hai năm sau khi tập với Riba, Zheng chơi trận chung kết Future đầu tiên tại Hamburg, trước khi vô địch lần đầu sau đó năm tháng. Cùng năm 2021 này cô ra mắt WTA Tour tại Palermo Mở rộng và có trận thắng đầu tiên. Zheng lần đầu dự Grand Slam ở Pháp Mở rộng 2022, tạo tiếng vang khi đánh bại cựu số một thế giới Simona Halep ở vòng hai. Cô chỉ dừng bước ở vòng bốn trước tay vợt mạnh nhất thế giới Iga Swiatek.
Zheng có danh hiệu WTA đầu tiên vào năm ngoái, ở Palermo Mở rộng và lần đầu vào top 15 thế giới sau khi thắng tiếp giải WTA 500 Zhengzhou Mở rộng ở quê nhà Trung Quốc. Zheng còn chơi một trận chung kết khác ở Elite Trophy vào tháng 10/2023 nhưng thua Haddad Maia sau hai loạt tie-break.
Khoảng 100 triệu người Trung Quốc đã xem Li Na chơi trận chung kết Australia Mở rộng 2014. Trong số này có cô bé 11 tuổi Zheng Qinwen. Chiều mai 27/1, hàng trăm triệu người khác cũng sẽ xem Zheng đấu Sabalenka ở Rod Laver Arena để tranh Grand Slam đầu tiên trong năm.
"Hầu hết các cô bé ở tuổi tôi chơi quần vợt vì ảnh hưởng của Li Na. Cô ấy quá giỏi và thành công. Khi bạn còn trẻ, bạn thấy thích một điều gì đó và làm nó, chỉ vậy thôi", Zheng nói trong cuộc phỏng vấn với New York Times hồi 2018, khi cô là hạt giống số 14 giải trẻ Mỹ Mở rộng, thua vòng ba dưới tay Emma Raducanu - người sau này vô địch Mỹ Mở rộng.
Vy Anh