Viagra là loại thuốc chữa rối loạn cương dương được tung ra thị trường vào năm 1998 và trở nên phổ biến chỉ sau vài năm. Khoảng 62 triệu đàn ông trên khắp thế giới từng sử dụng loại thuốc này, theo phát ngôn viên của hãng dược Pfizer - đơn vị sản xuất. Quân đội Mỹ chi 41,6 triệu USD mỗi năm để mua Viagra. Mỹ, Mexico và Canada bỏ ra 1,4 tỷ USD hàng năm mua thuốc, song con số dự kiến sẽ giảm trong những năm tới.
Dù là loại thuốc phổ biến hiện nay, sự ra đời của Viagra hoàn toàn tình cờ. Hoạt chất Sildenafil trong thuốc ban đầu được phát triển để điều trị các bệnh tim mạch. Nó làm giãn mạch máu cơ tim bằng cách ngăn chặn một loại protein đặc biệt có tên là PDE-5.
Trong các thử nghiệm trên động vật, Sildenafil hoạt động tốt vừa phải. Vì vậy, hoạt chất được đưa vào thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một đầu những năm 1990. Mục đích là kiểm tra xem liệu con người có thể dung nạp một hợp chất mới hay không.
Nghiên cứu diễn ra tốt đẹp, song khi kiểm tra tình nguyện viên, các y tá nhận ra nhiều người đã gặp hiện tượng cương cứng. Đây là điều các nhà khoa học không hề biết trước.
"Một y tá đã rất tinh ý báo cáo điều này. Cô ấy nói những người đàn ông trong thử nghiệm xấu hổ vì họ đang cương dương. Có vẻ như các mạch máu giãn ra không phải ở tim mà ở dương vật (giãn nở mạch máu là một phần quá trình dẫn đến cương cứng)", John LaMattina, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu và phát triển tại Pfizer, cho biết.
Điều này có nghĩa Sildenafil hoạt động hiệu quả, nhưng ở sai bộ phận cơ thể. Như vậy, các nhà khoa học tình cờ phát hiện một loại thuốc mới. Cùng với đó, khái niệm "thuốc tăng cường sinh lực" ra đời.
Viagra được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt sử dụng để điều trị rối loạn cương dương năm 1998. Khoảng một thập kỷ sau, các nhà nghiên cứu bắt đầu thực hiện thử nghiệm lâm sàng mới để xem liệu nó có thể điều trị bệnh tim mạch như dự định ban đầu hay không.
Thuốc viên Viagra điều trị chứng rối loạn cương dương. Ảnh: Med Page Today
Đến năm 2005, FDA phê duyệt hợp chất tương tự để điều trị tình trạng tăng huyết áp động mạch phổi, làm hạn chế lưu lượng máu đến phổi, ảnh hưởng tới cả nam và nữ. Biệt dược chính trong Viagra cũng được bán dưới tên thương mại là Revatio, để điều trị tăng huyết áp động mạch phổi.
Đây không phải điều bất thường. Thực tế, các nhà khoa học hiểu rõ cách thức hoạt động của từng bộ phận riêng lẻ trong cơ thể, nhưng cách chúng kết hợp với nhau vẫn còn là bí ẩn. Điều này có nghĩa họ biết hiệu quả của một loại thuốc, nhưng sẽ không hiểu được chính xác cách thức hoạt động của nó. Trong quá trình phát triển, các chuyên gia sẽ luôn tìm thấy công dụng mới của những loạt thuốc cũ.
Một thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn gần đây phát hiện ra rằng thuốc điều trị viêm khớp canakinumab cũng có thể chữa bệnh tim mạch. Nguyên nhân là do tình trạng viêm có thể dẫn đến bệnh khớp sau này.
Trước đó, vào năm 2008, hợp chất bimatoprost điều trị tăng nhãn áp đã được phê duyệt làm chất dưỡng mi, sau khi người dùng liên tục báo cáo tác dụng phụ là lông mi mọc dày hơn.
Hợp chất finasteride ban đầu sử dụng để giảm phù nề, sau đó được phê duyệt điều trị chứng hói đầu khi bệnh nhân nhận thấy tóc họ mọc nhiều hơn.
Trong tất cả các trường hợp đó, tác dụng thứ hai được phát hiện khi thuốc đã bán trên thị trường một thời gian. Khi lượng lớn người dân sử dụng một loại thuốc nhất định lâu dài, các tác dụng phụ mới, không xuất hiện trong thử nghiệm lâm sàng, sẽ lộ rõ.
Đây là lý do chuyên gia khuyến nghị người dùng báo cáo tất cả tác dụng phụ (không chỉ là phản ứng tiêu cực) cho bác sĩ, cơ quan quản lý, thậm chí công ty dược phẩm. Điều này đôi khi dẫn đến các phát minh mới, có thể cứu nhiều mạng người.
Thục Linh (Theo Quartz)