Cuối tháng 6, Quỹ Bill & Melinda Gates thông báo dành 400 triệu USD cho thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 vaccine lao M72/AS01E (M72). Tổ chức Wellcome cũng cam kết cung cấp đến 150 triệu USD để hoàn thành nghiên cứu.
Thử nghiệm sẽ đánh giá hiệu quả của vaccine trong việc ngăn ngừa sự tiến triển từ nhiễm lao tiềm ẩn sang lao thể hoạt động. Khoảng 26.000 người sẽ tham gia thử nghiệm, bao gồm cả những người nhiễm HIV và không nhiễm lao, tại hơn 50 địa điểm thử nghiệm ở châu Phi và Đông Nam Á.
Bà Julia Gillard - Chủ tịch hội đồng quản trị tổ chức Wellcome cho biết: "Nhờ hợp tác với các cộng đồng và nhà nghiên cứu ở các quốc gia có gánh nặng bệnh tật cao, chúng ta có thể tiến một bước gần hơn đến việc loại bỏ bệnh lao".
Mycobacterium tuberculosis gây bệnh lao, có thể ngủ yên trong cơ thể người bệnh nhiều năm trước khi khởi phát và biểu hiện triệu chứng. Khoảng 1/4 dân số thế giới nhiễm lao tiềm ẩn.
Các triệu chứng của bệnh lao phổi có thể gồm: ho kéo dài từ 3 tuần trở lên; đau ngực; ho ra máu hoặc đờm... Những triệu chứng này có thể đi kèm sốt, sụt cân, đổ mồ hôi ban đêm, mệt mỏi và chán ăn.
Bệnh lao thường được điều trị bằng thuốc. Vaccine bệnh lao duy nhất được sử dụng ngày nay là bacille Calmette-Guérin (BCG), lần đầu được tiêm rộng rãi vào năm 1921. BCG giúp bảo vệ trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, chống lại các dạng lao toàn thân nghiêm trọng. Tuy nhiên, loại vaccine này tác dụng hạn chế chống lại bệnh lao phổi ở thanh thiếu niên và người lớn.
Một nhà khoa học đang nghiên cứu vaccine BCG phòng bệnh lao ở Cape Town, Nam Phi, tháng 5/2020. Ảnh: Mike Hutchings/Reuters
Vaccine M72 là một trong 17 ứng viên vaccine lao đang được tiến hành, được phát triển từ đầu những năm 2000. Công ty dược phẩm GSK của Anh hợp tác với Aeras và Sáng kiến Quốc tế về Vaccine AIDS (IAVI) triển khai nghiên cứu M72 đến giai đoạn 2b (giai đoạn chứng minh tính khả thi và thực tiễn).
Trong thử nghiệm giai đoạn 2b, M72 cho thấy hiệu quả khoảng 54% trong việc giảm lao phổi ở người lớn bị nhiễm lao tiềm ẩn, kết quả chưa từng có trong nhiều thập kỷ nghiên cứu vaccine lao.
Ông Eric Rubin, nhà nghiên cứu tại Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan, cho biết về mặt khoa học, con số này có ý nghĩa rất lớn. "Nếu có thể giảm tỷ lệ mắc bệnh lao xuống một nửa, rất nhiều người trên thế giới sẽ được cứu sống".
Bà Nomathamsanqa Majozi, đại diện Viện Nghiên cứu Sức khỏe châu Phi cho biết, dù có thể chữa khỏi, bệnh lao vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Nam Phi. "Ở khu vực tôi sống và làm việc, hơn một nửa đã hoặc sẽ mắc bệnh lao, gây thiệt hại cả ở mức độ cá nhân và cộng đồng. M72 mang đến hy vọng mới về một tương lai không có bệnh lao", bà Nomathamsanqa nói.
Thực tế, GSK đã ngưng nghiên cứu vaccine M72 từ năm 2019 vì thiếu tiềm năng thương mại. Năm 2020, GSK cấp phép thực nghiệm vaccine lao cho Viện Nghiên cứu Y tế Gates, sau khi hãng quyết định không tài trợ cho các thử nghiệm giai đoạn 3 của loại vaccine này. M72 có chung một thành phần quan trọng với một sản phẩm khác của GSK là vaccine phòng bệnh zona, đã mang lại hàng tỷ USD cho doanh nghiệp.
Hoài Phong
(Theo The Washington Post)