10 năm trước, phi công thương mại Rick Redfern chuẩn bị hạ cánh xuống Sân bay Quốc gia Ronald Reagan Washington (KDCA) thì phát hiện trực thăng màu đỏ của Tuần Duyên Mỹ bay ở độ cao 15 m trên sông Potomac. Kiểm soát không lưu lập tức yêu cầu trực thăng tránh đường, còn Redfern cũng phải vội vã vòng tránh để ngăn nguy cơ va chạm.
Tình huống Redfern đối mặt khi đó xảy ra vào ban ngày và tầm nhìn rõ ràng. "Trong đêm, ánh sáng có thể khiến phi công mất phương hướng, những gì họ nghĩ mình đang nhìn thấy chưa chắc đã đúng là vậy", phi công Mỹ nói.
Nỗi ám ảnh của Redfern và nhiều phi công thương mại đã trở thành hiện thực vào tối 29/1, khi máy bay CRJ700 của PSA Airlines va chạm với trực thăng UH-60 lục quân Mỹ trong lúc hạ cánh xuống KDCA. Giới chức Mỹ cho biết không ai sống sót trong 64 người trên máy bay CRJ700 và ba quân nhân thuộc tổ bay UH-60.
Phi cơ thương mại tại sân bay Ronald Reagan Washington của Mỹ ngày 1/1. Ảnh: AFP
Sân bay Ronald Reagan Washington có diện tích gần 300 hecta, nằm gần sông Potomac, phía bên kia là trung tâm thủ đô Washington và Căn cứ liên hợp Anacostia-Bolling của quân đội Mỹ. Sự thuận tiện và vị trí gần Đồi Capitol khiến nó trở thành địa điểm hấp dẫn với giới chính trị gia Mỹ.
Suốt nhiều năm qua, các nghị sĩ đã vận động hành lang để mở phạm vi tiếp cận, tăng số chuyến bay nhằm giúp họ đi lại thuận tiện hơn. Sau một cuộc tranh luận nảy lửa, quốc hội Mỹ năm ngoái cho phép mở thêm 5 chặng bay từ KDCA đến các thành phố San Antonio, San Diego, Seattle, Las Vegas và San Francisco.
Tuy nhiên, vị trí thuận tiện này cũng kéo theo thách thức cho phi công. Máy bay tiếp cận KDCA phải bám chính xác theo hành lang hẹp để tránh không phận hạn chế quanh Nhà Trắng, Lầu Năm Góc và hàng loạt tòa nhà chính quyền gần đó, vốn được thiết lập sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001.
KDCA còn là một trong những sân bay đông đúc nhất nước Mỹ. Sân bay được thiết kế để tiếp nhận 15 triệu hành khách mỗi năm, nhưng con số thực tế thường gấp rưỡi, theo News Nation Now. Sân bay có ba đường băng, lớn nhất là đường băng 01/19 dài 2.100 m. Hai đường băng còn lại là 04/22 và 15/33 ngắn hơn, với chiều dài lần lượt là 1.500 và 1.600 m.
"Cú ngoặt từ bờ đông sông Potamac vào đường băng 33 là rất, rất hẹp", Redfern nói với AP hôm 30/1, nhắc đến đường băng mà chiếc CRJ700 của PSA Airlines hướng đến trước va chạm.
Những phi công dày dạn kinh nghiệm nhất cũng sẽ gặp thách thức khi hạ cánh xuống KDCA. Họ phải tránh nhiều phi cơ thương mại, máy bay quân sự và những vùng cấm bay.
Giới chuyên gia hàng không cho biết trực thăng quân sự bay trên sông Potomac, gần sân bay là hoàn toàn bình thường. Theo báo cáo từ Văn phòng Kiểm toán Chính phủ Mỹ, có khoảng 88.000 chuyến trực thăng quân sự và 18.000 chuyến bay của lực lượng hành pháp xuất hiện trong bán kính 48 km quanh sân bay trong giai đoạn 2016-2019.
Hạ cánh xuống sân bay KDCA là "trải nghiệm độc nhất vô nhị", do không gian hạn hẹp và không thể liên lạc trực tiếp với các máy bay quân sự vì tần số vô tuyến khác nhau, 7 phi công Mỹ nói với Reuters.
Hướng di chuyển của các máy bay và vị trí vụ tai nạn. Đồ họa: CNN
Để tránh va chạm, các phi công phụ thuộc vào Hệ thống ngăn chặn va chạm trên không (TCAS). Khi phát hiện phi cơ ở khoảng cách đủ gần để gây nguy hiểm, TCAS sẽ ra chỉ thị cho phi công như tăng hoặc giảm độ cao, ngoặt trái hoặc phải. Tuy nhiên, TCAS sẽ dừng phát chỉ thị ở độ cao dưới 330 m để tránh nguy cơ máy bay lao xuống đất.
"Đơn giản là không có đủ không gian để ngoặt chuyển hướng ở dưới độ cao này", John Nance, chuyên gia an toàn hàng không và cựu phi công thương mại, nói.
Thay vào đó, đài kiểm soát không lưu sẽ phụ trách đảm bảo an toàn. Họ thường thay đổi đường băng hạ cánh cho phi cơ, nhưng điều này sẽ khiến phi công trực thăng khó nắm bắt tình huống hơn.
"Mọi thứ giống như một buổi hòa nhạc, đòi hỏi sự liên lạc và phối hợp hết sức nhuần nhuyễn giữa các phi công với tháp kiểm soát không lưu. Mọi người phải tập trung và hành động chính xác theo chỉ dẫn", Brad Bowman, cựu phi công Tiểu đoàn Không quân lục quân số 12 Mỹ, đơn vị vận hành chiếc UH-60 trong vụ va chạm ngày 29/1, nói với CNN.
Đánh giá của Reuters về những sự việc ở sân bay Ronald Reagan Washington có liên quan trực thăng cho thấy phi công đã nhiều lần cảnh báo về các tình huống suýt va chạm từ thập niên 1980. Trong 46 sự cố được phi công báo cáo ẩn danh trong Hệ thống Báo cáo An toàn hàng không (ASRS), 26 trường hợp là tình huống suýt đâm nhau hoặc gần nhau nguy hiểm.
"Chúng tôi từ lâu đã hét lên trong vô vọng rằng thảm kịch sẽ xảy ra, bởi hệ thống của Mỹ đã bị kéo căng quá mức", Ross Aimer, cơ trưởng về hưu từng làm việc cho United Airlines, nói với AP.
Tai nạn ngày 29/1 khiến Darrell Feller, cựu phi công Vệ binh Quốc gia Mỹ, nhớ lại trải nghiệm 10 năm trước khi đang lái trực thăng quân sự trên sông Potomac. Kiểm soát viên không lưu nhắc ông chú ý máy bay dân dụng sắp hạ cánh xuống đường băng 33, đồng nghĩa nó sẽ cắt ngang đường bay của trực thăng.
Tuy nhiên, nỗ lực quan sát tình huống không dễ dàng. Feller không thể nhìn thấy phi cơ đang bay đến vì nó bị lẫn vào ánh đèn từ thành phố và xe hơi trên cầu gần đó. Ông phải lập tức hạ độ cao, bay cách mặt sông chỉ 15 m để bảo đảm không xảy ra va chạm.
"Tôi không thấy phi cơ đó. Tôi mất dấu nó trong ánh đèn thành phố. Tôi thấy sợ hãi thực sự", Feller nhớ lại.
Tháp kiểm soát không lưu và nhà ga hành khách tại KDCA. Ảnh: AFP
Cựu phi công Arthur Wolk, hiện là luật sư hàng không, cũng có chung trải nghiệm. "Không thể biết đó là ánh đèn từ phi cơ sắp hạ cánh mà bạn phải vòng tránh hay là từ một chiếc khác. Đó cũng có thể không phải ánh sáng từ máy bay, vì ở Washington có cả tỷ nguồn sáng xung đột với chỉ dẫn bạn nhận được", ông nói.
Vụ tai nạn ngày 29/1, tồi tệ nhất tại Mỹ kể từ năm 2001, có thể thúc đẩy những thay đổi để giảm nguy cơ cho sân bay Ronald Reagan Washington. Daniel Driscoll, người được đề cử làm Bộ trưởng Lục quân Mỹ, ngày 30/1 nói quân chủng này có thể đánh giá lại hoạt động bay tập huấn gần không phận thủ đô Washington.
"Vụ tai nạn dường như có thể tránh được. Tôi nghĩ nên xem xét nơi nào phù hợp để huấn luyện và nó có thể không gần sân bay như Ronald Reagan Washington", ông nói.
"Thật không thể tin là bao nhiêu chuyến bay đã diễn ra mà không gặp tai nạn. Khi sự cố thực sự xảy ra, mọi vấn đề sẽ được làm sáng tỏ", Randy Babbitt, cựu quan chức Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), nói.
Như Tâm (Theo Reuters, CNN, AP)