Thanh Hà (Hải Dương) được mệnh danh là đất vải thiều, nhưng để có cả một rừng vải cổ với đường kính thân lên tới cả mét, vài ba người ôm thì chỉ có ngoài đảo Cát Bà, Hải Phòng.
Rừng vải thiều nằm cách trung tâm thành phố Hải Phòng 30 km về hướng đông bắc, lọt thỏm giữa lòng chảo của vườn quốc gia Cát Bà - khu dự trữ sinh quyển thế giới. Cả rừng vải đang chín rộ, hương thơm phảng phất núi rừng.
Ông Nguyễn Trọng Say (58 tuổi), trú tại khu dân cư Hải Sơn, Cát Bà cho biết, năm 1979 khi được điều động từ quê nhà ở huyện An Lão (Hải Phòng) ra đảo làm công nhân xẻ gỗ cho lâm trường Cát Bà, ông đã thấy trên đảo có cả rừng vải thiều bạt ngàn. Khi đó cây to có đường kính thân lên đến 0,5 m.
Cũng theo ông Say, ngày đó lãnh đạo lâm trường cho hay, đây là giống vải thiều Thanh Hà (Hải Dương) được trồng vào những thập niên 60. Do điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng tốt, cây vải phát triển mạnh và cho trái quanh năm. Trái vải Cát Bà to, khi chín vỏ có màu đỏ thẫm như vải thiều của vùng Lục Ngạn (Bắc Giang) và có vị ngọt rất đặc trưng, được nhiều du khách thích thú.
Theo Ban quản lý vườn quốc gia Cát Bà, rừng vải được lâm trường Cát Bà trồng thành 2 đợt theo chỉ đạo của thành phố Hải Phòng. Đợt 1 vào năm 1968 và đợt 2 vào năm 1972. Bốn năm sau, UBND thành phố Hải Phòng cho lâm trường giải thể, toàn bộ khu rừng, bao gồm cả rừng vải được bàn giao cho Vườn quốc gia Cát Bà. Kể từ đó, cây vải phát triển tự nhiên, ít bị tác động của con người.
Hiện rừng vải còn khoảng 1.300 cây, trong đó cây to nhất có đường kính thân lên tới gần 1,5 m, cao khoảng 7-8 m.
Khách du lịch đến đảo Cát Bà, sau khi qua phà Bến Gót - Cái Viềng sẽ đi theo đường xuyên vườn quốc. Qua trung tâm vườn 200 m là vườn vải hiện ra trước mắt, phía bên tay phải. Để xuống thăm rừng vải, du khách chỉ cần để xe bên đường, đi bộ vài chục mét là tới. Khách có thể thưởng thức thoải mái mà không mất phí.
Toàn bộ thân cây rêu phong phủ kín mốc trắng.
Khuyến cáo: Rừng vải phát triển tự nhiên, phía dưới cỏ mọc um tùm, nhiều muỗi. Để tránh côn trùng du khách cần mang theo dầu gió, cao hoặc thuốc.