Bộ Quốc phòng Nga ngày 7/6 đăng video từ máy bay không người lái (UAV) cho thấy hệ thống phòng không tầm trung IRIS-T của Ukraine bị phát hiện và tập kích. Trong video, xe chở đạn kiêm bệ phóng, cùng radar đa chức năng TRML-4D của tổ hợp IRIS-T và nhiều xe tải hậu cần bị UAV trinh sát Nga phát hiện trong vị trí ẩn nấp.
Trong video, đài radar TRML-4D của hệ thống IRIS-T có màu trắng nổi bật giữa các tán cây, nhiều khả năng là họa tiết ngụy trang kiểu sa mạc. Tổ hợp này có thể từng được sử dụng ở Trung Đông và chưa kịp sơn lại màu ngụy trang sau khi Đức chuyển giao cho Ukraine.
Tổ hợp IRIS-T bị UAV Nga tập kích trong video công bố hôm 7/6. Video: Zvezda
Sau khi phát hiện mục tiêu, UAV tự sát Lancet lao vào radar TRML-4D trong lúc một binh sĩ Ukraine đang phủ lưới ngụy trang trên nóc xe. Video không cho thấy cảnh Lancet đánh thẳng vào đài radar, nhưng nhiều binh sĩ Ukraine tháo chạy khỏi khu vực. Một số đám khói xuất hiện quanh đài radar sau đó, nhiều khả năng do lực lượng Nga pháo kích.
Giới chuyên gia phương Tây cho rằng chưa thể xác định mức độ hư hỏng cụ thể của radar TRML-4D, nhưng nhấn mạnh radar thường rất dễ tổn thương và có nguy cơ mất khả năng hoạt động ngay cả khi UAV tự sát không lao thẳng vào đài.
Nếu radar bị hỏng, tổ hợp IRIS-T trị giá khoảng 150 triệu USD có thể bị vô hiệu hóa hoàn toàn, do mỗi hệ thống chỉ được trang bị một radar TRML-4D để phát hiện và bám bắt mục tiêu.
Rybar, tài khoản ủng hộ quân đội Nga với hơn một triệu người theo dõi trên Telegram, hôm 8/6 công bố tọa độ tổ hợp IRIS-T Ukraine bị tập kích, cho thấy hệ thống phòng không này được triển khai gần làng Grechanovka thuộc tỉnh Kherson, cách tiền tuyến khoảng 26 km.
"Sự xuất hiện của tổ hợp hiện đại như IRIS-T ở sát tiền tuyến cho thấy Ukraine đang tìm cách phục kích, đón lõng máy bay Nga chuyên ném bom dẫn đường nhằm vào mục tiêu ở bờ tây sông Dnieper", tài khoản Rybar cho hay.
Vị trí tổ hợp IRIS-T Ukraine bị UAV Nga tập kích hôm 7/6. Đồ họa: Telegram/Rybar
Radar TRML-4D có thể theo dõi tối đa 1.500 mục tiêu với tầm hoạt động lý thuyết 250 km và đủ sức bám bắt tiêm kích ở khoảng cách trên 120 km. Khả năng này cho phép tổ hợp IRIS-T kiểm soát không phận tương đối rộng lớn ở mặt trận Kherson.
Alexander Kots, phóng viên chiến trường của tờ Komsomolskaya Pravda tại Nga, cho rằng Ukraine đã "chơi canh bạc mạo hiểm" khi bố trí hệ thống đắt tiền này ở sát tiền tuyến, trong tầm hoạt động của UAV tự sát Lancet.
"IRIS-T có nhiệm vụ bảo vệ các đơn vị tham gia chiến dịch phản công của Ukraine, đồng thời đóng vai trò cảnh giới, phát hiện chiến đấu cơ Nga từ xa để chuẩn bị phương án đối phó", Kots viết về chiến thuật của phòng không Ukraine.
Tuy nhiên, chiến thuật này tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tổ hợp sớm bị phát hiện và tập kích. "Ba tổ hợp S-300 Ukraine từng bị tiêu diệt trong một ngày khi được triển khai sát tiền tuyến ở tỉnh Kherson và Mykolaiv", Kots cho hay.
Xe phóng đạn thuộc tổ hợp IRIS-T của Ukraine. Ảnh: BQP Ukraine
Joseph Trevithick, chuyên gia của trang quân sự Warzone, Mỹ, cho rằng dù chưa rõ thiệt hại với tổ hợp IRIS-T, vụ tập kích bằng UAV Lancet cho thấy các khí tài hiện đại mà phương Tây chuyển giao cho Ukraine không phải bất khả xâm phạm. Điều đó buộc Ukraine phải chấp nhận rủi ro lớn nếu muốn đưa chúng tới tiền tuyến để tăng khả năng bảo vệ lực lượng của họ trong chiến dịch phản công.
Vũ Anh (Theo Drive, Zvezda)