Rốn xuất hiện khối phồng, coi chừng bị phình động mạch

Động mạch chủ là động mạch lớn nhất cơ thể, xuất phát từ tim, đi qua giữa ngực - bụng để dẫn máu đến các tạng và toàn bộ cơ thể.

Khi thành động mạch chủ suy yếu do tuổi tác, bệnh tật hay chấn thương, hiện tượng phình bắt đầu xuất hiện. Tùy theo vị trí phình mà phân biệt tên bệnh: Phình động mạch chủ ngực, phình động mạch chủ bụng, phình động mạch chủ ngực - bụng. Khi thành khối phình yếu dần sẽ đưa đến nguy cơ vỡ khối phình gây chảy máu ồ ạt. Đây là biến chứng rất nặng, tỷ lệ tử vong lên đến 82%.

Phình động mạch chủ bụng

Khi thăm khám bác sĩ có thể phát hiện một khối đập theo nhịp mạch trong bụng. Tùy theo kích thước và tốc độ lớn của túi phình, việc điều trị sẽ khác nhau, từ theo dõi thận trọng cho đến phẫu thuật cấp cứu.

Các yếu tố nguy cơ chính gây phình động mạch chủ bụng bao gồm: Người lớn tuổi từ 60 trở lên, hút hoặc nhai thuốc lá, xơ mỡ động mạch (tích tụ mỡ ở thành động mạch), nam giới, bị các bệnh của mô liên kết, tiền sử gia đình có người mắc bệnh này .

Thông thường các túi phình động trong bụng to lên chậm và không có triệu chứng kèm theo nên người bệnh khó nhận biết cho đến lúc vô tình phát hiện được. Vì vậy bệnh được gọi là "kẻ giết người thầm lặng". Khi túi phình động mạch chủ bụng to lên, một số người có thể tự nhận thấy có nhịp đập gần vùng rốn, đau liên tục sâu trong bụng hoặc cạnh bụng, đau lưng.

Các nghiệm pháp chẩn đoán bệnh bao gồm đặt ống nghe ở bụng để nghe tiếng đập, siêu âm bụng, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ. Bác sĩ khuyến cáo nếu bệnh nhân đi khám thấy phình động mạch chủ bụng có nguy cơ vỡ thì cần phải điều trị. Hiện nay có hai phương pháp điều trị phình động mạch chủ bụng:

Phẫu thuật mở: Người bệnh sẽ phải trải qua ca phẫu thuật mở ở vùng bụng để cắt bỏ đoạn động mạch chủ bị tổn thương và thay thế bằng một ống ghép nhân tạo. Phương pháp này được thực hiện khi bệnh nhân được gây mê, kéo dài 3-4 giờ. Sau đó, người bệnh cần một tháng trở lên mới hồi phục hoàn toàn.

Can thiệp nội mạch: Là phương pháp xâm nhập tối thiểu thông qua lỗ mở động mạch đùi. Người bệnh sẽ được đặt một ống ghép nhân tạo vào bên trong đoạn phình động mạch chủ bụng. Phương pháp này mất khoảng 2 giờ, thời gian nằm viện chỉ còn 2-4 ngày.

Phình động mạch chủ ngực

Đa số trường hợp bệnh nhân bị phình động mạch chủ ngực không có triệu chứng. Khi phình, động mạch chủ ngực to lên, một số người có thể bị đau ở ngực, lưng, khàn giọng, ho hoặc khó thở.

Các nghiệm pháp chẩn đoán bệnh bao gồm chụp X-quang ngực, siêu âm tim hoặc kết hợp siêu âm tim qua thực quản để khảo sát các buồng tim, các van và động mạch chủ, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ. Khi phình, động mạch chủ ngực có nguy cơ vỡ, người bệnh cần được điều trị sớm. Có hai phương pháp điều trị:

Phẫu thuật mở: Bệnh nhân phải trải qua cuộc phẫu thuật mở vùng ngực hoặc bụng, cắt bỏ đoạn phình động mạch chủ ngực và thay bằng một ống ghép nhân tạo. Phương pháp này mất từ 4 đến 6 giờ, người bệnh cần từ 12 đến 24 tuần để hồi phục hoàn toàn.

Can thiệp nội mạch: Là phương pháp xâm nhập tối thiểu:. Chỉ cần rạch một vết nhỏ ở động mạch đùi để đưa một ống ghép (giá đỡ) lên đoạn phình động mạch chủ ngực. Việc này sẽ loại bỏ phình động mạch chủ ngực và giảm nguy cơ khối phình bị vỡ. Phương pháp này mất 4 - 6 giờ, người bệnh cần khoảng 4-6 tuần để hồi phục.

Người bệnh thường không nhận biết mình bị phình động mạch chủ vì bệnh không có triệu chứng. Thường người bệnh chỉ biết khi bệnh ở vào giai đoạn trễ hoặc đã có biến chứng, tỷ lệ tử vong ở giai đoạn này rất cao. Do đó bằng cách tham gia sàng lọc, có thể phát hiện sớm bệnh phình động mạch chủ để theo dõi và chữa trị đúng thời điểm. Sàng lọc sẽ làm giảm đáng kể các biến chứng của căn bệnh nguy hiểm này.

Các bác sĩ có thể áp dụng biện pháp đơn giản là siêu âm bụng (để tầm soát phình động mạch chủ bụng) hoặc chụp X-quang ngực và siêu âm tim (để tầm soát phình động mạch chủ ngực). Các biện pháp này không xâm lấn và không ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Trong khi sàng lọc, bác sĩ sẽ giải thích rõ hơn về những thắc mắc của từng người về kết quả siêu âm ngay sau đó.

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Định 
Thạc sĩ Võ Tuấn Anh