Cốc Lệ Bình trong một hội nghị của Cung Thanh thiếu niên Trung Quốc. Ảnh: Yicai.
Cốc Lệ Bình sinh năm 1957, quen biết và lấy Lệnh Kế Hoạch khi ông này đang học lấy bằng đại học chuyên ngành giáo dục chính trị ở Trường Đoàn Trung ương năm 1983-1985.
Năm 1994, Lệnh Kế Hoạch từ vị trí tổng biên tập báo Đoàn thanh niên Trung Quốc thăng chức Phó ban tuyên giáo trung ương đoàn. Trong thời gian này, Cốc Lệ Bình cũng viết nhiều bài đăng trên tạp chí Nghiên cứu Thanh niên Trung Quốc, thuộc trung ương đoàn quản lý.
Tháng 11/2003, không lâu sau khi Lệnh Kế Hoạch được bổ nhiệm làm chánh văn phòng Trung ương Đảng dưới thời ông Hồ Cẩm Đào, Cốc Lệ Bình thành lập Quỹ Thanh Niên Trung Quốc Lập Nghiệp (YBC), một tổ chức phi chính phủ, và làm Phó chủ tịch quỹ này.
YBC là một tổ chức ươm mầm doanh nghiệp, có văn phòng ở hơn 64 thành phố Trung Quốc. Đối tác của YBC là những tập đoàn, tổ chức lớn ở Trung Quốc như: Alibaba, Wanda, Suning, ngân hàng Minsheng Trung Quốc.
YBC tài trợ cho các dự án khởi nghiệp của thanh niên thông qua hình thức cho vay không lãi suất, cho vay lãi suất thấp hoặc đầu tư mạo hiểm, cố vấn kinh doanh. Theo Báo cáo tổng kết của YBC từ 2003-1/2013, trung bình mỗi năm YBC tài trợ cho hơn 20.000 dự án khởi nghiệp với số tiền gần 500 triệu tệ (hơn 80 triệu USD).
Cốc Lệ Bình cũng mời Dương Hoa Đông đến YBC để làm giám đốc điều hành. Dương từng phụ trách nhiều công ty bảo tồn năng lượng và sau này trở thành đối tác quan trọng của bà Cốc.
Danh sách các cố vấn của YBC ngoài Cốc Lệ Bình, Dương Hoa Đông còn có Tăng Hiển Ba. Tăng là giám đốc Phúc Nhật, tập đoàn bán lẻ xe hơi cao cấp ở Trung Quốc, độc quyền bán lẻ các nhãn hiệu xe hơi như Mercedes-Benz, Chrysler, Dodge.
Tăng Hiển Ba, ông chủ tập đoàn bán lẻ xe hơi cao cấp Phúc Nhật, người bị nghi ngờ giúp bà Cốc bỏ trốn. Ảnh:Sina.
Tăng cũng làm chủ nhiệm văn phòng YBC chi nhánh Sơn Đông từ cuối tháng 7/2010. YBC Sơn Đông hoạt động thông qua công ty đầu tư Thế Kỷ, có 65% vốn do tập đoàn Phúc Nhật đầu tư.
Xem thêm Những vây cánh bị chặt của 'hổ lớn' Lệnh Kế Hoạch
Từ khi Tăng làm cố vấn của YBC, tập đoàn Phúc Nhật mở rộng hoạt động sang lĩnh vực xây dựng và buôn bán bất động sản. Caixin cho rằng tập đoàn Phúc Nhật "nhờ vào mối quan hệ với bà Cốc", giành được nhiều vị trí đắc địa tại Thanh Đảo, thành phố du lịch nổi tiếng ở tỉnh Sơn Đông, đông bắc Trung Quốc.
Tháng 11/2010, Cốc Lệ Bình thành lập Quỹ tài chính Ying (Quỹ Ying), thuộc quản lý của trung ương đoàn. Lúc đó, Cốc Lệ Bình đứng danh phó giám đốc điều hành của Ying và nhiều thương nhân có tiếng ở Trung Quốc đã mạnh tay quyên góp cho quỹ này.
Năm 2011, quỹ Ying chi 5 triệu tệ (gần 820.000 USD), chiếm 7,37 % quỹ chi tiêu phúc lợi xã hội của Ying, cho công ty quảng cáo XiangQiangShi để tổ chức sự kiện “Diễn đàn thường niên quỹ Ying”.
XiangQiangShi là công ty con của QuShiZongHeng - tiền thân của Tập đoàn truyền thông Trends, với hai công ty con do Tôn Thục Mẫn và Lệnh Hồ Kiếm - chị dâu và cháu trai của Lệnh Kế Hoạch, đầu tư. Theo điều tra của Yicai, hai công ty có tổng vốn đầu tư 3,1 triệu tệ (hơn 500.000 USD), thành lập năm 2001 và giải thể năm 2007.
Theo Caixin, công ty của Lệnh Hồ Kiếm hợp tác làm ăn với Nhuế Thành Cương, người dẫn bản tin Kinh tế nổi tiếng ở Đài truyền hình quốc gia Trung Quốc (CCTV). Công ty này giành được nhiều bản hợp đồng từ CCTV nhờ thông tin nội bộ của Nhuế. Một nguồn tin giấu tên cho biết, Nhuế còn có quan hệ "thân mật " với bà Cốc. Nhuế bị bắt hồi tháng 7/2014 vì cáo buộc tham nhũng.
Báo cáo kiểm toán năm 2012 của YBC cho thấy, tổ chức này chi 9,1 triệu tệ (gần 1,5 triệu USD) cho công ty quảng cáo Youmi để thiết kế và số hóa các bài giảng. Youmi là một công ty tư nhân, sáng lập và điều hành là Vương Lợi Phấn, một người dẫn chương trình nổi tiếng của CCTV.
Ngoài điều hành YBC và quỹ Ying ra, Cốc Lệ Bình còn làm phó chủ tịch Cung Thanh thiếu niên Trung Quốc, cũng là một hiệp hội do trung ương đoàn quản lý.
Dưới sự bảo trợ của Cung Thanh thiếu niên, Cốc Lệ Bình làm giám đốc hai doanh nghiệp, một do Cung thanh thiếu niên Trung Quốc đầu tư, một do công ty tư vấn của Dương Hoa Đông, giám đốc điều hành YBC, đầu tư. Đáng chú ý là, hai doanh nghiệp này đều thành lập năm 2002, đến 2007 thì giải thể, tổng vốn đầu tư ban đầu là 300 nghìn tệ (50.000 USD).
Mọi việc Cốc Lệ Bình làm có vẻ đều có liên quan chặt chẽ đến cơ sở quyền lực của chồng là Đoàn Thanh niên Trung Quốc, Yicai đánh giá. Lệnh Kế Hoạch đã công tác 17 năm trong đoàn thanh niên và thăng tiến từ đó, trở thành ứng viên sáng giá cho ghế ủy viên Bộ Chính trị.
Cốc Lệ Bình cũng theo đó thành lập nhiều quỹ tài chính, tổ chức phi chính phủ, trực tiếp hoặc gián tiếp điều hành các công ty con hoạt động trong thời gian ngắn. Các công ty này thành lập với mục đích thực hiện các hợp đồng của quỹ Ying, YBC và các đơn vị khác mà Cốc Lệ Bình hậu thuẫn.
Mọi hoạt động của Cốc Lệ Bình chỉ dừng lại sau khi xảy ra vụ tai nạn "siêu xe" của con trai. Tháng 12/2012, sáu tháng sau vụ tai nạn xe hơi của con trai, tin đồn Cốc Lệ Bình bị bắt vì tham nhũng và bưng bít thông tin vụ tai nạn dấy lên. Tuy nhiên, YBC và Ying đều lên tiếng phủ nhận. Cốc Lệ Bình sau đó vẫn xuất hiện trước công chúng.
Vụ tai nạn được xem là "điềm gở" trong sự nghiệp của cả Cốc Lệ Bình và Lệnh Kế Hoạch.
Tháng 1/2013, Ying đồng ý cho bà Cốc rời khỏi quỹ này và dừng điều hành công việc ở YBC, chuyển sang làm cố vấn "nghiên cứu các phương pháp đổi mới và chiến lược hoạt động của YBC".
Ông Lệnh từ vị trí Chánh văn phòng Trung ương Đảng bị điều sang Ban Mặt trận Thống nhất trung ương, cơ quan có tầm ảnh hưởng nhỏ hơn. Và ngày 22/12/2014, Ủy ban kiểm tra kỷ luật trung ương Trung Quốc ra thông báo điều tra Lệnh Kế Hoạch vi phạm kỷ luật nghiêm trọng, cụm từ thường dùng để chỉ tham nhũng.
Những người thân trong gia đình họ Lệnh, cùng em trai và em dâu của Cốc Lệ Bình cũng đang bị điều tra. Trước đó, cuối tháng 12/2014, Mingjingyoubao đưa tin bà Cốc định trốn tới Nhật Bản thì bị bắt ở Thanh Đảo. Tuy nhiên, chính quyền Trung Quốc vẫn chưa đưa ra thông tin chính thức nào về bà Cốc Lệ Bình.
Cựu chánh văn phòng trung ương đảng Lệnh Kế Hoạch. Ảnh: Reuters
Hồng Hạnh