Chiều 11/11, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về phân bổ ngân sách trung ương năm 2023 với gần 91% đại biểu tán thành. Theo đó, tổng thu ngân sách trung ương là 863.567 tỷ đồng; ngân sách địa phương là 757.177 tỷ đồng. Tổng chi ngân sách trung ương là hơn 1,29 triệu tỷ đồng, trong đó dự toán dành 436.204 tỷ đồng để cân đối, bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương.
Trong kế hoạch phân bổ này, Chính phủ cho biết, số tiền phải bù giá bao tiêu sản phẩm của Lọc hoá dầu Nghi Sơn tới hết năm 2023 khoảng 15.727 tỷ đồng và đề nghị năm 2023 bố trí khoảng 8.257 tỷ đồng.
Một góc nhà máy lọc dầu Nghi Sơn. Ảnh: Lê Hoàng
Theo thỏa thuận cam kết bảo lãnh Chính phủ (GGU), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam bao tiêu toàn bộ sản phẩm của nhà máy này trong 15 năm, với giá mua buôn tương đương giá nhập khẩu cùng thời điểm cộng với ưu đãi thuế nhập khẩu 3-5-7% (tức cộng thêm 3% với các sản phẩm hoá dầu, 5% với LNG và 7% với các sản phẩm xăng dầu). Trong 10 năm (đến 2028), nếu Việt Nam giảm thuế nhập khẩu xuống thấp hơn mức ưu đãi kể trên, PVN sẽ có trách nhiệm bù cho Lọc dầu Nghi Sơn số tiền chênh lệch này.
Giải trình ý kiến của các đại biểu về vấn đề này, thay mặt Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Chính phủ chưa thuyết minh đầy đủ cơ sở tính toán khoản dự toán này, lý do chưa bố trí đủ dự toán, đặc biệt là chưa thuyết minh rõ việc xác định số tiền bù giá này đã đồng bộ với các cam kết khác theo đúng thỏa thuận bảo lãnh và cam kết của Chính phủ.
Mặt khác, giám sát bước đầu của Uỷ ban Tài chính ngân sách cho thấy, tài chính và sản xuất kinh doanh của dự án Lọc hoá dầu Nghi Sơn hiện rất đáng lo ngại, khi liên tục thua lỗ, âm vốn chủ sở hữu... Đây được cho là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng nguồn cung xăng dầu trong nước năm 2022, trong khi dự án này được hưởng nhiều ưu đãi, nhất là về cơ chế bao tiêu.
Vì vậy, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu các cơ quan Chính phủ và Kiểm toán nhà nước kiểm toán, thanh tra các nghĩa vụ thuế, chuyển giá, số vốn nhà nước đã đầu tư vào dự án... để đánh giá thực trạng tài chính, tình hình sản xuất kinh doanh, trong đó gồm các nội dung về bao tiêu. Song đến nay, các nội dung này vẫn chưa được triển khai, và Chính phủ mới ban hành Nghị định 85/2022 hướng dẫn về thanh toán bù giá cho cơ chế bao tiêu này.
Quốc hội yêu cầu Chính phủ tính toán chính xác khoản bù giá này theo Nghị quyết 42/2021 và báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định. Trường hợp cấp bách, thời gian giữa hai kỳ họp, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Cũng theo Nghị quyết, thuế bảo vệ môi trường xăng dầu năm 2023 sẽ được phân chia giữa ngân sách trung ương và địa phương, theo tỷ lệ 60%, còn lại dành để điều tiết về ngân sách trung ương.
Nguồn thu từ hoạt động xổ số kiến thiết được dành cho đầu tư phát triển, trong đó ưu tiên đầu tư cho y tế, giáo dục - đào tạo và giáo dục nghề nghiệp (gồm mua sắm thiết bị dạy học phục vụ chương trình đổi mới sách giáo khoa giáo dục phổ thông). Phần còn lại, sau khi chi các khoản trên sẽ được ưu tiên dành thực hiện nhiệm vụ đầu tư phát triển quan trọng, cấp bách khác của ngân sách địa phương.
Quốc hội yêu cầu Chính phủ tăng kỷ cương tài chính, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, giải ngân vốn và cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu nếu giải ngân chậm, gắn với đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Chính phủ cần bố trí đủ vốn cho các dự án, nhiệm vụ thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; thanh toán đủ nợ xây dựng cơ bản và thu hồi vốn ứng trước còn lại phải thu trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025; cũng như vốn đối ứng các dự án ODA và vay ưu đãi nước ngoài, ngân sách nhà nước tham gia vào các dự án PPP... Sau khi bố trí đủ vốn cho các nhiệm vụ trên, số còn lại sẽ dành cho các dự án khởi công mới đủ thủ tục đầu tư.