Góp ý kiến về kỷ cương phân bổ ngân sách cho các dự án đầu tư công tại phiên thảo luận ngày 29/10, ông Hoàng Quang Hàm - Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách Quốc hội nêu thực tế, hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn, Chính phủ chỉ trình nguyên tắc, hầu hết không có danh mục. Do đó, Quốc hội chỉ có thể quyết định nguyên tắc và giao cho Chính phủ rà soát, cắt giảm, chịu trách nhiệm. Hoặc xin ý kiến Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trước khi thực hiện, báo cáo Quốc hội ở kỳ họp sau.
Ông Hàm lưu ý, dù là phương án nào, cũng phải tuân thủ nguyên tắc danh mục và tổng mức vốn dự án đưa vào kế hoạch trung hạn "không vượt quá số vốn có thể cân đối được trong 2 năm còn lại".
"Thực chất, nếu trình ra Quốc hội là quá tốt, nhưng sợ chậm trễ. Quốc hội phải biết tiền có bao nhiêu, phân bổ như thế nào, vì Hiến định là Quốc hội quyết định ngân sách Nhà nước, phân bổ ngân sách Trung ương", ông nói.
Lo lắng của đại biểu tỉnh Phú Thọ đưa ra trong bối cảnh phương án phân bổ vốn đầu tư ngân sách Trung ương trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2 năm còn lại đang được Chính phủ trình, theo ông, không đúng quy định Luật Đầu tư công, dàn trải và tạo cơ chế xin - cho.
Ông Hàm phân tích, theo báo cáo của Chính phủ, 2 năm còn lại tất cả nguồn vốn bố trí để chi cho Trung ương (thu, vay, thoái vốn...) khoảng 440.000 tỷ. Trong khi cân đối chi 2 năm tới dù nỗ lực cũng chỉ được 414.000 tỷ đồng, thiếu gần 60.000 tỷ cho các dự án đã có danh mục vốn được phân bổ. Nếu sử dụng tiếp dự phòng Trung ương sẽ thiếu 150.000 tỷ đồng.
Như vậy, các dự án đã được ghi tên trong kế hoạch trung hạn sẽ phải giảm 60.000 tỷ đồng, nếu sử dụng tiếp vốn dự phòng thì số dự án phải cắt giảm sâu hơn, đến 150.000 tỷ.
"Điều này dẫn đến các dự án dễ bị chậm tiến độ, dàn trải. Và cách làm này sẽ tạo áp lực lớn cho giai đoạn sau", ông Hàm lưu ý.
Việc dự án đầu tư công kém hiệu quả là tồn tại dai dẳng nhiều năm, cũng được ông Vũ Tiến Lộc - Chủ nhiệm Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nêu ra. Dẫn chứng dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi có vốn đầu tư 34.000 tỷđồng nhưng mưa vài trận đã hỏng, ông Lộc coi đây là điển hình của sự lãng phí tiền ngân sách.
"Thực tế còn nhiều dự án có giá trị sử dụng không cao, không thực sự cấp thiết như tượng đài, quảng trường vẫn được xây dựng. Chúng ta phân bổ nguồn vốn đầu tư theo nguyên tắc bình quân chủ nghĩa, mỗi địa phương, mỗi bộ ngành một ít chứ chưa dựa trên hiệu quả tổng thể nền kinh tế", Chủ tịch VCCI nhận xét.
Ông cũng cho rằng, dự Luật Đầu tư công sửa đổi Chính phủ trình Quốc hội lần này cũng chưa giải quyết được thực trạng trên, khi chỉ cắt giảm cơ học thủ tục hành chính, giấy tờ để đẩy nhanh tiến độ cấp vốn.
"Nếu chỉ nới lỏng quy trình thủ tục đầu tư để đẩy nhanh tiến độ đầu tư mà không ràng buộc trách nhiệm rõ ràng người thực thi thì e rằng càng giải ngân nhiều và nhanh thì thất thoát vốn lại càng lớn", đại biểu tỉnh Thái Bình nhấn mạnh.
Khắc phục đầu tư công dàn trải, xin - cho, ông Hoàng Quang Hàm lưu ý Chính phủ hai phương án lựa chọn.
Một là, nếu Chính phủ vẫn giữ khả năng cân đối nguồn như đã trình, thì phải rà soát các dự án đã ghi tên mức tiền để cắt giảm kế hoạch trung hạn đã giao dự án không thể giải ngân hết vốn hoặc có tính cấp thiết ít. Sau đó, dùng vốn cắt giảm này bù cho các dự án đang thiếu nguồn.
Ngoài ra, nhà chức trách cũng nên chấp nhận một số dự án phải đình hoãn, không phân bổ vốn dự phòng, vì nếu phân bổ dự phòng cũng chỉ là cam kết "không có tiền thực, làm lớn thêm số tiền được ghi trong kế hoạch trung hạn cho các bộ ngành địa phương, không có ý nghĩa".
Hai là, nếu Chính phủ kiên quyết phân bổ theo phương án đã trình, thì cần tăng thêm nguồn bằng cách xin Quốc hội tăng thu ngân sách Trung ương 2019 – 2020 (nếu có). Báo cáo cấp có thẩm quyền và trình Quốc hội cho phép sử dụng vốn tăng thu từ cổ phần hoá đang bố trí cho Quỹ sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Nhà nước. Còn thiếu thì nới trần bội chi trên cơ sở giữ trần nợ công.
"Hai phương án trên bảo đảm minh bạch trong phân bổ vốn, các bộ ngành, địa phương biết được từ nay đến 2020 dự kiến mình có bao nhiêu tiền", ông Hàm chốt lại.