“Đây là một bước đi đặc biệt quan trọng trong quá trình bình thường hoá quan hệ thương mại vốn được trông đợi từ lâu giữa Mỹ và Việt Nam”, Chủ tịch UB Tài chính Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ Max Baucus phát biểu sau lễ ký. Trong khi đó, cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam, ông Pete Peterson đã gọi quyết định của Thượng viện là "vô cùng tuyệt vời" và cho rằng, nó thể hiện được lòng tin tưởng của người Mỹ đối với quan hệ thương mại song phương.
Ngay sau khi Thượng viện Mỹ thông qua Hiệp định thương mại với Việt Nam (BTA), Trung tâm báo chí Nhà Trắng đã có bản thông cáo quan trọng, toàn văn như sau.
"Thư ký văn phòng báo chí
Việc Thượng viện Mỹ phê chuẩn bản hiệp định thương mại với Việt Nam hôm nay là một bước đi quan trọng trong việc tăng cường quan hệ giữa hai nước, củng cố sức mạnh và sự ổn định trong khu vực.
BTA sẽ đem lại những cơ hội to lớn cho các công ty Mỹ tiếp cận thị trường lớn và đang nổi lên của Việt Nam, nó cũng góp phần đem lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế Việt Nam. Bản hiệp định cũng sẽ tạo đà cho việc cải thiện vấn đề nhân quyền. Nó sẽ nhanh chóng được Tổng thống ký để trở thành một đạo luật".
Việt Nam là nước đông dân thứ 14 trên thế giới với gần 80 triệu dân, song kim ngạch thương mại với Mỹ chỉ đạt khoảng 1,2 tỷ USD vào năm 2000. Các chuyên gia ước tính, sau khi quan hệ thương mại được bình thường hóa, kim ngạch các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, chủ yếu là tôm, cà phê và hàng công nghiệp nhẹ, có thể tăng gấp 2 lần.
Như vậy, trong thời gian tới, hàng hoá xuất từ Việt Nam vào thị trường Mỹ sẽ được nhận mức thuế quan ưu đãi chỉ 3-4%, thay vì trung bình lên tới 40% như hiện nay. Đổi lại, Việt Nam cũng sẽ phải giảm thuế nhập khẩu, xoá bỏ các hàng rào phi thuế quan, thực hiện việc bảo hộ các quyền sở hữu trí tuệ và mở cửa thị trường cho các công ty đầu tư và dịch vụ của Mỹ.
Hiện nay, quan hệ thương mại Việt Nam - Mỹ vẫn phải chịu sự điều chỉnh của điều khoản Jackson - Vanik. Theo đó, hàng năm Tổng thống Mỹ (thường là vào tháng 6) phải xem xét gia hạn miễn áp dụng điều khoản này đối với Việt Nam, từ đó Việt Nam mới có quy chế "Quan hệ thương mại bình thường". Việc phê chuẩn BTA vừa qua của Quốc hội Mỹ sẽ mở ra một chương hợp tác thương mại quan trọng giữa hai nước.
Thanh Xuân (theo Reuters, AP)