 |
|
Người phụ nữ này khóc trước đống đổ nát sau vụ đánh bom Riyadh. |
Họ đang chăm chú quan sát cách mà Riyadh đối phó với thái độ bài phương Tây của lực lượng cực đoan và mức độ hợp tác điều tra với Mỹ.
Phó tổng thống Dick Cheney tuyên bố Mỹ phải tiếp tục truy quét khủng bố. Ông nói: "Không có hiệp định nào có thể giải quyết vấn đề này. Thoả thuận hoà bình, chính sách ngăn chặn không thể giải quyết nguy cơ khủng bố. Chúng ta phải tìm ra những kẻ khủng bố". Condoleezza Rice, cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Bush, phát biểu với các phóng viên: "Tôi chắc chắn rằng sau sự kiện khủng khiếp ở Riyadh, hai nước sẽ tăng cường hợp tác. Chúng ta có thể làm tốt hơn - tất cả chúng ta lúc nào cũng có thể làm tốt hơn - và chúng ta trông đợi sự hợp tác của chính phủ Ảrập Xêút".
Theo nhà nghiên cứu Tel Galen Carpenter, sau sự kiện đánh bom tự sát, tình trạng khó xử giữa Washington - Riyadh đã được xoá bỏ vì giờ đây, chính phủ vương quốc Trung Đông không thể không từ bỏ thái độ dè dặt khi chia sẻ thông tin về những nhân vật Hồi giáo cực đoan. "Tôi cho rằng Mỹ sẽ tăng cường yêu cầu Ảrập Xêút triệt phá những mối liên hệ tài chính với các tổ chức Hồi giáo cực đoan. Phần lớn số tiền này đều vào tay khủng bố. Người Ảrập Xêút không thể chơi ở cả hai bên. Họ phải chứng tỏ sự nghiêm túc trong truy lùng khủng bố".
Mary Jane Deeb, chuyên gia về Trung Đông của ĐH Tổng hợp Mỹ (Washington), cho rằng để cải thiện quan hệ song phương, các quan chức Riyadh không chỉ cần sẵn sàng chia sẻ những gì họ biết, mà còn phải đóng vai trò chủ động hơn trong việc phát hiện và đảm bảo an toàn cho những địa điểm của phương Tây có thể là mục tiêu của các vụ tấn công. "Mỹ cùng Ảrập Xêút phải tăng cường hợp tác, tăng cường cho - nhận trong vấn đề an ninh, trấn áp chủ nghĩa khủng bố và chia sẻ tất cả thông tin thu được. Ngoài ra, có dấu hiệu cho thấy các tổ chức khủng bố, đặc biệt là Al-Qaeda, mà cả Washington và Riyadh cho là đã suy yếu hoặc giải tán một phần, đã tập hợp lại và đang trù tính những vụ tấn công mới.", bà Deeb nói.
"Tôi cho rằng nguy cơ khủng bố là có thật đã được thừa nhận. Những kẻ cực đoan có thể xuất hiện để báo thù vương quốc Ảrập Xêút và Mỹ", Chủ tịch Uỷ ban Tình báo Hạ viện Mỹ Porter Gross nhận định.
Mỹ từng vấp phải khó khăn khi hợp tác điều tra với Ảrập Xêút. Sau vụ đánh bom tháp Khobar năm 1996 làm 19 lính Mỹ thiệt mạng, các quan chức Riyadh đã đặt ra nhiều chướng ngại vật với nhân viên điều tra Mỹ. Vì vậy, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Pats Roberts nhấn mạnh rằng sự hợp tác của Ảrập Xêút là rất quan trọng. Ông nói: "Lẽ ra hai bên phải làm nhiều việc hơn sau vụ đánh bom năm 1996. Riyadh phải hiểu rằng đó là cuộc tấn công nhằm vào cả chúng ta và họ".
Daniel Benjamin, chủ tịch ban chống khủng bố của Ủy ban An ninh Quốc gia thời chính quyền Clinton, cho rằng vấn đề ở chỗ liệu Riyadh có nhận ra họ đang gặp nguy hiểm và phản ứng phù hợp hay không. "Nguy cơ đổ vỡ quan hệ Washington - Riyadh là khá lớn", Benjamin, hiện làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế, dự đoán.
Các quan chức Ảrập Xêút cũng có vẻ đã hiểu ra rằng trách nhiệm thuộc về họ. Họ thừa nhận có vấn đề về an ninh trước vụ tấn công và cam kết sẽ thay đổi. "Chúng tôi đã rút ra bài học từ sai lầm và cố gắng cải thiện hoạt động", Ngoại trưởng Ảrập Xêút Saud al-Faisal nói. Ông cho biết 15 công dân Ảrập Xêút đã tiến hành vụ này - sự thừa nhận khác hẳn với phản ứng của Riyadh hồi năm 2001 sau khi Mỹ thông báo đa số thủ phạm vụ 11/9 là công dân vương quốc.
Trong khi đó, Đại sứ Ảrập Xêút tại Mỹ, Hoàng thân Bandar bin Sultan, cho rằng hai nước bất đồng quan điểm rõ nhất ở cuộc xung đột Israel - Palestine (người Ảrập Xêút tin rằng đôi khi Washington thiên vị Tel Aviv), chứ khủng bố không phải là vấn đề gây chia rẽ. Theo Hoàng thân, việc Mỹ đồng ý rút quân khỏi Ảrập Xêút đảm bảo với người dân trên toàn khu vực Trung Đông rằng, Mỹ không phải là thực dân mà là một người bạn tới giúp đỡ và trở về nước khi nhiệm vụ hoàn tất.
Nguyễn Hạnh