Tổng thống Mỹ Donald Trump ký đạo luật thông qua ngân sách quốc phòng cho năm tài khóa 2019 tại căn cứ Fort Drum, New York ngày 13/8/2018. Ảnh: AP.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 15/2 ban bố tình trạng khẩn cấp để đối phó với "cuộc xâm lược" của ma túy, tội phạm, nạn buôn người và những người nhập cư không có giấy tờ qua biên giới với Mexico. Biện pháp này được Trump đưa ra sau khi quốc hội Mỹ không nhất trí với khoản chi 5,7 tỷ USD để xây tường ngăn kiên cố ở biên giới phía nam.
Đạo luật Tình trạng Khẩn cấp Quốc gia của Mỹ cho phép tổng thống nước này tuyên bố tình trạng khẩn cấp với lý do cụ thể, trao cho tổng thống quyền lực khẩn cấp không bị các đạo luật khác điều chỉnh. Khi ban bố tình trạng khẩn cấp, Trump có quyền bỏ qua quốc hội Mỹ và sử dụng ngân sách trong các quỹ của Bộ Quốc phòng để chi cho dự án xây tường ngăn biên giới, theo Breitbart.
Bộ Quốc phòng Mỹ hiện là cơ quan có nguồn quỹ lớn nhất nước này, đến từ khoản ngân sách quốc phòng cho năm 2019 được quốc hội phê chuẩn năm ngoái. Đại diện Nhà Trắng cho biết Trump sẽ sử dụng 6,1 tỷ USD đến từ hai quỹ: 3,6 tỷ USD từ quỹ xây dựng quân sự và 2,5 tỷ USD từ các quỹ phòng chống ma túy của Lầu Năm Góc.
Dù việc Trump ban bố tình trạng khẩn cấp để xây tường biên giới được dự đoán từ nhiều tuần trước, Lầu Năm Góc chưa thể công bố thông tin chi tiết về những chương trình hoặc dự án sẽ bị rút ngân sách để chuyển cho kế hoạch xây tường của Trump. Phần lớn ngân sách trong quỹ xây dựng của Lầu Năm Góc hiện được phân bổ cho các dự án nhà ở quân sự, nâng cấp căn cứ và các dự án xây dựng cơ sở quân sự khác. Bộ Quốc phòng Mỹ có thể phải loại bỏ hoặc thu hẹp quy mô các dự án được lên kế hoạch từ trước, động thái có thể vấp phải sự phản đối của nhiều nghị sĩ Mỹ.
4.000 binh sĩ và 2.100 vệ binh quốc gia được triển khai tới biên giới có thể không tham gia dự án, nhiệm vụ chính của họ hiện tại là lắp đặt hàng rào tạm và hỗ trợ cơ quan Hải quan và Biên phòng. Nhiệm vụ xây dựng tường ngăn biên giới có thể do lực lượng công binh thuộc lục quân Mỹ đảm trách, lực lượng vốn có kinh nghiệm trong thực hiện các dự án quy mô lớn. Lầu Năm Góc có thể huy động thêm binh sĩ đến biên giới để tham gia dự án xây tường ngăn hoặc thuê nhà thầu tư nhân.
Việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp cho phép Nhà Trắng ban bố thiết quân luật, đình chỉ tự do dân sự, mở rộng quy mô quân đội, tịch thu tài sản, hạn chế hoạt động buôn bán, liên lạc và giao dịch tài chính. Tuy nhiên, Trump chưa đưa ra đề xuất nào trong số này sau khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp.
Các nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ và tòa án Mỹ nhiều khả năng sẽ phản đối việc Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Các chủ đất bị tịch thu tài sản phục vụ cho dự án xây tường ngăn có thể kiện chính quyền Trump nếu bị thu hồi đất đai, một số tổ chức bảo vệ môi trường bày tỏ quan ngại khi tường ngăn đi qua những khu vực có môi trường tự nhiên dễ bị tổn thương.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer cùng các nghị sĩ Đảng Dân chủ ngay lập tức lên án kế hoạch của Trump và tuyên bố sẽ bảo vệ các cơ quan lập hiến của Mỹ. Họ cho rằng Trump đang đánh lạc hướng dư luận khỏi việc không thể buộc Mexico trả tiền xây tường ngăn biên giới như tuyên bố trong chiến dịch vận động tranh cử năm 2016.
Đạo luật giúp Trump có thể qua mặt quốc hội Mỹ để xây tường biên giới. Video: Next.
Nguyễn Tiến