Động thái diễn ra trong tháng 5, hưởng ứng phong trào tẩy chay ban tổ chức khi hội đồng không có thành viên da đen. Trước đó, Scarlett Johansson, Jennifer Aniston, Mark Ruffalo, Amy Schumer cũng chỉ trích hiệp hội vì các cáo buộc liên quan phân biệt chủng tộc và giới tính. Nhiều đơn vị sản xuất phim như Netflix, Amazon từ chối tham gia "sân chơi" nếu Hiệp hội Báo chí Nước ngoài Hollywood (HFPA) - đơn vị tổ chức - không cải tổ.
Quả Cầu Vàng do HFPA sáng lập năm 1944, là giải thưởng thu hút đông khán giả thứ ba tại Mỹ, sau Oscar và Grammy. Ban giám khảo gồm gần 90 thành viên của các tờ báo thuộc 55 quốc gia. Ảnh: Sky News.
Sự việc bùng nổ từ tháng 2, khi Los Angeles Times vạch trần bộ máy của HFPA không đa dạng sắc tộc. Hãng tin cho biết dù có 87 người xét duyệt giải thưởng, hội đồng không có thành viên da màu nào trong hơn 20 năm. Cây viết Peter Bradshaw của The Guardian cho rằng HFPA như con thuyền ngược dòng phát triển của xã hội, bởi nhiều năm nay, chống phân biệt chủng tộc là vấn đề được quan tâm và đặt lên hàng đầu.
Ban tổ chức cũng đối mặt cáo buộc hoạt động tài chính bất thường, đề cao lợi ích nhóm. Tháng 8/2020, Kjersti Flaa - nhà báo người Na Uy - khởi kiện HFPA sau khi bị hội đồng này từ chối tư cách thành viên. Trong đơn, Flaa tố cáo tổ chức này hoạt động theo lợi ích nhóm với mô hình tham nhũng, có hoạt động giao thương ngầm trong khi được miễn thuế, trợ cấp thành viên không đúng mức thu nhập. Vì vậy, nhiều người đạt tiêu chuẩn như Kjersti Flaa vẫn bị từ chối gia nhập hội đồng. Mặc dù tòa án liên bang Los Angeles (Mỹ) bác đơn kiện, sự việc làm dấy lên hoài nghi trong công chúng.
Tom Cruise thắng Quả Cầu Vàng 1990 với phim "Born on the Fourth of July". Ảnh: AP.
Theo báo cáo tài chính liên bang, Gregory Goecker đảm nhận vị trí Giám đốc điều hành HFPA năm 2013, hưởng mức lương 108.000 USD một năm. Trong vòng 5 năm tiếp theo, lương của ông tăng 131%. Nhà báo Roger Friedman (tờ Fox) viết: "Goecker bỏ túi số tiền kếch xù mỗi năm dù không phải nhà báo hay nhà phê bình phim. Nếu nói nhiệm vụ của ông ta là điều hành tổ chức, tôi cho rằng nhiệm vụ đã thất bại khi nhìn vào sự lung lay hiện tại của HFPA".
Goeckner không phải người duy nhất hưởng lợi từ HFPA - một tổ chức được miễn thuế. Năm 2019, đại diện Golden Globes công bố tổng chi cho lương nhân viên là 3,4 triệu USD, tăng từ 2,9 triệu USD trong năm 2018.
Cách tổ chức lễ trao giải cũng khiến sự kiện mất điểm. Hồi tháng 3, Quả Cầu Vàng lần thứ 78 được truyền thông Mỹ đánh giá "thiếu chuyên nghiệp" (CNBC), "hời hợt, chắp vá" (Vox) và "hỗn loạn" (Los Angeles Times). Theo dữ liệu của Nielsen, chương trình chỉ thu hút 6,9 triệu người xem - giảm 63% so với con số 18,4 triệu người theo dõi lễ trao giải năm ngoái.
Do ảnh hưởng của đại dịch, sự kiện phải tổ chức từ xa, kết nối với nghệ sĩ thông qua video call. Tại hạng mục đầu tiên - "Nam diễn viên phụ xuất sắc", Daniel Kaluuya thắng giải. Tuy nhiên, khán giả không thể nghe rõ phần phát biểu của anh do chất lượng đường truyền kém. Nhiều lần trong buổi lễ, âm thanh và âm nhạc xuất hiện vô lý với âm lượng lớn, lấn át lời nói của người nhận giải cũng như MC. Sự kiện xuất hiện những khoảng lặng trên sóng trực tiếp, các diễn viên, nghệ sĩ phải giao tiếp gượng gạo thông qua màn hình.
Tờ Vox cho rằng lấy Covid-19 là lý do để bao biện cho kịch bản kém duyên bên trên không thuyết phục. Bởi lễ trao giải Emmy diễn ra bốn tháng trước đó lựa chọn phương pháp tổ chức tương tự, nhưng ê-kíp vẫn điều phối chương trình, kết nối các đầu cầu một cách hài hòa.
Anya Taylor-Joy phát biểu tại nhà riêng khi nhận giải "Nữ chính xuất sắc - Limited Series" với vai diễn trong "The Queen's Gambit". Video: NBC.
Ngay sau đêm trao giải lần thứ 78, nhiều tờ báo lớn như New York Times, The Guardian hay Los Angeles đồng loạt đặt câu hỏi Quả Cầu Vàng hiện tại có còn đủ sức hút để "giữ chân" NBC khi hãng này phải bỏ ra số tiền không nhỏ để có bản quyền truyền hình. Năm 2018, NBC ký hợp đồng độc quyền phát sóng thời hạn tám năm với trị giá 60 triệu USD một năm - con số cao gấp ba lần bản hợp đồng năm 2010. Vì vậy, việc rating giảm mạnh gây ảnh hưởng không nhỏ tới bài toán kinh tế NBC đặt ra để thu hồi vốn.
Tina Fey (trái) và Amy Poehler dẫn dắt lễ trao giải trực tuyến ở hai sân khấu khác nhau hồi tháng 1. Ảnh: NBC.
Nhà báo Peter Bradshaw nhận định HFPA đã có thể giữ được vị thế nếu sớm giảm sự cố chấp để có những thay đổi kịp thời và cần thiết. So với Oscar, kết quả thường niên của Quả Cầu Vàng không có nhiều khác biệt. Hai giải cũng có nhiều trùng khớp về kết cấu hạng mục trao thưởng, trừ việc HFPA có thêm sân chơi cho truyền hình. Nhiều người yêu phim còn coi kết quả Quả Cầu Vàng là cơ sở để dự đoán người thắng cuộc tại giải thưởng của Viện Hàn lâm. Năm nay, các hạng mục quan trọng của Quả Cầu Vàng được trao cho Andra Day, Daniel Kaluuya, Chloe Zhao và nam diễn viên quá cố Chadwick Boseman. Trong đó, Daniel Kaluuya, Chloe Zhao tiếp tục đại thắng tại Oscar.
Ngày 6/5, The Guardian đưa tin HFPA khẳng định "đã lên lộ trình mang tính chuyển đổi trong tổ chức". Hội đồng này dự định bổ sung tối thiểu 20 thành viên mới "với trọng tâm cụ thể là tuyển dụng thành viên da đen" và trong 18 tháng tới sẽ mở rộng quy mô lên 130 người. HFPA cũng thay đổi một số yêu cầu tuyển dụng như nơi cư trú để giảm bớt "rào cản" cho các ứng viên. Song, đài NBC cho rằng giải pháp của HFPA chưa có sức ảnh hưởng ở hiện tại. Việc hội đồng tuyên bố cần 18 tháng để cải tổ đồng nghĩa Quả Cầu Vàng 2022 vẫn thuộc cơ cấu tổ chức cũ. NBC hy vọng vọng tái hợp HFPA trong mùa trao giải năm 2023.
Đỗ Hương