Locusta xứ Gaul được cho là "phù thủy độc dược" gây ra nhiều cái chết nhất ở La Mã trong thế kỷ 1, trong đó có nhiều thành viên triều đình. Tên gọi của Locusta cho thấy cô đến từ xứ Gaul, ngày nay là nước Pháp. Tuy nhiên, những thông tin khác về người phụ nữ bí ẩn này chưa được làm rõ.
Các sử gia tin rằng Locusta ban đầu được đưa đến Rome do bị bắt làm nô lệ. Một thế kỷ trước đó, cuộc chinh phạt xứ Gaul của Hoàng đế Julius Caesar đã đưa khoảng một triệu nô lệ đến La Mã. Tại Rome, nhờ kiến thức sâu rộng về chất độc, Locusta thu hút sự chú ý của các thành viên triều đại Julio-Claudian, bao gồm Hoàng hậu Agrippina, vợ của Hoàng đế Claudius.
Theo sử gia Tacitus, Agrippina từ lâu đã quyết tâm mưu hại chồng bằng chất độc để đưa con riêng lên ngôi Hoàng đế. Hoàng hậu muốn dùng một số hợp chất có thể khiến Claudius mất trí và chết từ từ, để không ai nghi ngờ tội ác của bà. Agrippina tìm đến Locusta, khi đó vừa bị kết án vì tội đầu độc, bởi người phụ nữ xứ Gaul "có kỹ năng trong vấn đề này".
Âm mưu của Agrippina được tiến hành vào năm 54. Chất độc do Locusta chuẩn bị được người hầu rắc vào bữa ăn cuối cùng của Hoàng đế Claudius. Tuy nhiên, do chất độc mất quá nhiều thời gian phát tác, Agrippina quyết định đầu độc chồng thêm một lần nữa để đảm bảo ông sẽ chết một cách từ từ và đau đớn.
Sau khi Claudius qua đời, Agrippina đưa con trai riêng là Nero lên ngôi Hoàng đế. Tuy nhiên, bà không phải thành viên hoàng gia La Mã duy nhất ra tay đầu độc người thân. Claudia Livia Julia, em gái Hoàng đế Claudius, được cho là cũng đầu độc chồng mình.
Những sự việc như vậy khiến nỗi sợ bị đầu độc bao trùm hoàng gia La Mã, đến mức nhiều người trước khi dùng bữa phải có người nếm trước, hoặc không ngừng lo lắng về đồ ăn của mình.
Sau cái chết của Claudius, tên của Locusta xứ Gaul biến mất khỏi sử sách La Mã, cho đến khi Hoàng đế Nero tìm đến cô trong nỗ lực bảo toàn ngai vàng. Nero muốn giết Britannicus, em trai cùng mẹ khác cha của ông, được coi là người kế vị chính đáng hơn Nero vì là con ruột của vua Claudius.
Sử gia Tacitus cho biết Hoàng đế Nero yêu cầu Locusta bào chế một loại độc dược có thể giết chết Britannicus ngay lập tức. Đổi lại, ông cam kết sẽ ân xá tội đầu độc cho cô. Locusta được cho là đã trộn hỗn hợp một số loại thực vật như belladonna, hellebore và khoai ma với chất asen.
Tuy nhiên, Britannicus vẫn sống sót sau khi bị đầu độc, khiến Nero nổi cơn thịnh nộ và tự tay đánh đập Locusta, đồng thời ra lệnh thử nghiệm các chất độc mới mạnh hơn lên những nạn nhân vô tội. Sau khi Locusta hoàn thiện công thức, Nero quyết định ra tay lần thứ hai.
Tại một bữa tối hoàng gia, người hầu mang đồ uống nóng đến cho Britannicus. Người nếm đồ ăn đã thử và không phát hiện chất độc. Britannicus sau đó yêu cầu làm nguội đồ uống và nước chứa chất độc đã được thêm vào. Ngay sau khi nhấp một ngụm, Britannicus ngã xuống đất.
Nero ra lệnh cho những người xung quanh không lại gần Britannicus, nói rằng em trai mình đang lên cơn động kinh. Britannicus cuối cùng tử vong.
Vụ đầu độc thành công đã làm thay đổi số phận của Locusta. Hoàng đế Nero phong cô làm người phụ trách độc dược chính thức, ban tặng đất đai và người hầu, thậm chí đều đặn đưa học sinh đến lớp giảng dạy về "nghệ thuật đầu độc" của người phụ nữ này.
Không có nhiều thông tin về quá khứ của Locusta. Có giả thuyết cho rằng cô là nô lệ bị chủ ép buộc điều chế thuốc độc. Sử gia Tacitus cho biết cả Agrippina và Nero đều biết đến Locusta sau khi cô gặp rắc rối vì độc dược. Locusta có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài phục tùng yêu cầu của các thành viên hoàng gia La Mã.
Tuy nhiên, một số tài liệu lịch sử mô tả Locusta là kẻ cơ hội, đặt cược vào hoàng gia La Mã để thoát án tù hoặc tử hình. Những nguồn khác thậm chí cho rằng cô là sát nhân hàng loạt máu lạnh, đầu độc động vật, nô lệ và tội phạm một cách bừa bãi.
Hoàng đế Nero từng hứa bảo vệ Locusta, nhưng ông tự sát vào năm 68. Locusta không đủ thời gian chạy trốn và bị lính của Galba, người kế nhiệm Nero, bắt cùng nhiều cận thần khác của Nero. Nhà sử học Cassius Dio gọi những người này là "thứ cặn bã nổi lên dưới thời Nero".
Hình phạt đối với những tội ác của Locusta là bị diễu khắp các đường phố ở Rome, cuối cùng bị xử tử công khai.
Dù Locusta là kẻ đầu độc bị lên án trong sử sách, một số nhà nghiên cứu chỉ ra rằng những hoàng đế như Nero và Caligula vốn bị giới sử học La Mã ác cảm, do bị coi là đi ngược các giá trị La Mã. Những câu chuyện Nero đầu độc đối thủ khiến ông mang tiếng là hèn hạ, bởi độc dược được coi là vũ khí của đàn bà.
Vì vậy, sự tồn tại của Locusta giúp các đối thủ của Nero có căn cứ công kích ông. Đây là lý do câu hỏi về việc "phù thủy độc dược" Locusta có phải được kẻ thù thổi phồng để bôi nhọ hình ảnh của Nero hay không vẫn chưa được làm sáng tỏ.
Ánh Ngọc (Theo ATI)