Ngày 5/8, bác sĩ Trần Thị Hòa Bình, Khoa Hóa trị Can thiệp và Chăm sóc Giảm nhẹ, cho biết bệnh nhân mắc ung thư vú năm 2014, đã cắt bỏ tuyến vú, nạo vét hạch bạch huyết phía nách phải. Khoảng ba tháng nay, cánh tay bệnh nhân sưng to dần và gấp đôi cánh tay còn lại. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân mắc biến chứng sau điều trị ung thư, gọi là phù bạch mạch, phải phẫu thuật.
Theo bác sĩ Bình, phù bạch mạch - còn gọi phù tay voi - là biến chứng hay gặp sau quá trình điều trị ung thư vú. Tỷ lệ phù tay voi chiếm khoảng 15 đến 20% bệnh nhân ung thư vú. Nguyên nhân gây phù do phẫu thuật hay xạ trị tại vú và nách làm mất tính toàn vẹn của hệ bạch huyết xung quanh, dẫn đến ứ trệ dịch bạch huyết, gây đau.
Phù tay khiến người bệnh khó cử động và di chuyển, gặp khó khăn trong sinh hoạt và giảm đáng kể chất lượng cuộc sống. Phù tay voi có thể gây nhiễm trùng (viêm bạch mạch) tái phát, bệnh nhân thậm chí phải sống chung với tình trạng tay to suốt đời nếu can thiệp muộn.
Biến chứng sau điều trị ung thư vú khiến bàn tay bệnh nhân sưng to, phù nề. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Bệnh phù tay voi thường diễn biến theo nhiều giai đoạn. Ở giai đoạn đầu bệnh chưa biểu hiện rõ rệt, người bệnh chưa phù tay hoặc rất nhẹ. Giai đoạn hai, khi các mô đã xơ hóa, phù thể hiện rõ rệt ra cánh tay, vùng da phù ấn vào có vết lõm, không trở lại trạng thái ban đầu, bệnh không thể hồi phục tự nhiên. Tình trạng nhiễm khuẩn da thường gặp ở giai đoạn này do bị giảm miễn dịch để đáp ứng với vi khuẩn và mảnh vụn dị vật.
Giai đoạn cuối, bệnh đã tiến triển đến mức thay đổi da vĩnh viễn. Khi đó, rất khó để nắm lấy da của khu vực bị ảnh hưởng bằng hai ngón tay vì da sưng căng cứng. Các mô đã xơ hóa nặng nề, tăng thể tích dẫn đến những biến đổi ở da như tạo nhú sần sùi, nang hóa, có đường dò và dày sừng. Các nếp gấp da sâu hơn ở cổ tay.
Triệu chứng phổ biến nhất của phù tay là sưng dần ở một hoặc cả hai cánh tay từ bả vai đến các ngón tay. Người bệnh bị đau, nhức, nặng nề cánh tay, hạn chế vận động.
Theo bác sĩ, điều trị phù tay cần phối hợp nhiều biện pháp để mang lại hiệu quả tốt nhất và điều trị càng sớm càng tốt. Một số biện pháp điều trị phù tay như chăm sóc da, tập thể dục, băng ép bằng găng tay hoặc gạc quấn, phẫu thuật...
Để phòng ngừa phù bạch mạch, biện pháp chủ yếu là tầm soát phát hiện ung thư sớm, giảm các can thiệp ảnh hưởng đến hệ thống bạch huyết như nạo hạch, xạ trị. Sau điều trị ung thư vú, biểu hiện sưng ở cánh tay hoặc chân không biến mất, bệnh nhân nên tới các cơ sở chuyên khoa để thăm khám.
"Thông thường, khi tình trạng phù tay đã xuất hiện thì không thể điều trị hết phù hoàn toàn, tuy nhiên có thể kiểm soát không cho tiến triển nặng hơn, giảm triệu chứng và ngăn ngừa viêm nhiễm", bác sĩ nói.
Minh An