Tham dự Hội nghị tổng kết năm học và triển khai nhiệm vụ năm học mới ngày 29/7, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới đã chỉ rõ trong 21 năm qua, Việt Nam tăng trưởng 5,7%, cao thứ hai thế giới. Nhưng nếu để đi theo quỹ đạo về mặt kinh tế của Hàn Quốc, Đài Loan-Trung Quốc thì trong vòng 20 năm tới Việt Nam phải tăng trưởng trung bình 9%, còn nếu chỉ tăng trưởng ở mức 5-6% thậm chí 7%/năm thì chúng ta sẽ đi theo quỹ đạo của Philippines, Indonesia, Ai Cập.
Theo Phó Thủ tướng, để tăng trưởng cao và liên tục, có rất nhiều việc phải làm nhưng có một việc không thể không làm đó là huy động tất cả các nguồn lực để đầu tư phát triển sản xuất, trong đó nhân lực là yếu tố quyết định.
"Từ cổ chí kim các cụ đã nói rất nhiều về phi nông bất ổn, phi công bất phú, phi thương bất hoạt, phi trí bất hưng. Sau này, các nhà lãnh đạo lớn trên thế giới đều nói rằng để tương lai dân tộc được đảm bảo thì phải có một nền giáo dục vững mạnh", Phó Thủ tướng chia sẻ.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, dù khó khăn cho ngành giáo dục nhưng có lợi cho xã hội thì vẫn làm. Ảnh: HT.
Thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao muốn đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, có doanh nghiệp kế hoạch trong 5 năm tuyển được 1.500 người, nhưng khi vào Việt Nam 6 tháng chỉ tuyển được mấy chục người, buộc họ phải điều chỉnh kế hoạch đầu tư.
Đó là câu chuyện đáng buồn bởi nguồn cho giáo dục đại học là giáo dục phổ thông của Việt Nam rất tốt. Theo đánh giá của quốc tế, nhất là qua các kỳ thi gần đây như Olympic khu vực, quốc tế, PISA thì học sinh của Việt Nam không thua kém gì các nước khác. Bên cạnh đó, các em còn có phẩm chất cần cù, chịu khó, thông minh.
"Đổi mới thi là khâu đột phá nhưng không thể tách rời việc thiết kế lại chương trình, SGK trên cơ sở hệ thống", Phó Thủ tướng khẳng định.
Ông cho rằng, nếu nhìn ngắn hạn sẽ thấy thi tốt nghiệp đỗ hơn 90% thì nên bỏ, hoặc giao cho các Sở tự tổ chức; thi 3 chung cũng giao về cho các trường. Tuy nhiên, nếu không tổ chức một kỳ thi quốc gia thì việc học sẽ bị xao nhãng. Thực tế, nếu các cơ sở giáo dục đều gương mẫu, trong sạch thì không cần thi. Còn giao việc thi cho các tỉnh thì đề thi không có chung độ khó - dễ, mặt bằng chất lượng quốc gia sẽ không đồng nhất nên chưa bỏ thi tốt nghiệp.
Còn giáo dục đại học, nếu hệ đào tạo này cũng tốt như những nước khác, sinh viên ra trường xứng đáng là kỹ sư, cử nhân thì không cần đặt vấn đề thi tuyển.
"Siết đầu vào vẫn chưa phải là giải pháp tốt bởi thực chất là nằm ở chỉ tiêu tuyển sinh. Cùng làm đề thi đó, nếu bộ GD&ĐT cho chỉ tiêu là 200.000 thì điểm sàn là 15, nếu cho đến 250.000 thì điểm sàn sẽ chỉ còn 13. Và nếu chỉ cho 150.000 để lấy chất lượng thì điểm sàn sẽ là 17 điểm", Phó Thủ tướng phân tích.
Ông cho rằng, Bộ GD&ĐT cần làm tốt một kỳ thi, vừa để công nhận tốt nghiệp, vừa là cơ sở để các trường ĐH, CĐ dùng kết quả này để xét tuyển. "Chúng ta không sợ tốn kém nếu thi là cần thiết. Hai chứ ba kỳ thi nếu cần thiết vẫn phải thi. Nhưng nếu thực sự không cần thiết thì phải bỏ. Bây giờ bỏ bớt một nhưng vẫn phải đảm bảo hai mục tiêu", ông Đam nói.
Về lâu dài, thi phải gắn với chương trình mới. Cái khó khăn của việc tổ chức một kỳ thi hiện nay là hệ thống, chương trình SGK chưa chốt được mức cuối cùng. Vì vậy phải lật đi, lật lại, tính cái được, cái mất.
Có người băn khoăn rằng các bài tích hợp sẽ giảm được ngày thi nhưng giáo viên chấm thi lại tăng lên vì mỗi bài tích hợp 3 môn thì cần 3 người chấm. Điều này không làm bớt lãng phí mà còn tạo thêm vất vả cho giáo viên. Thế nhưng, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, tích hợp dù gây khó khăn cho ngành Giáo dục, nhưng có lợi cho xã hội thì vẫn nên làm, vì nhiệm vụ quan trọng của giáo dục là đặt lợi ích của xã hội, của học sinh lên trên.
Trong số ba phương án môn thi mà Bộ Giáo dục đưa ra, ông Đam cho rằng, đứng từ góc độ bên ngoài thì phương án 1 và 2 là một phương án - đó là không bắt học sinh thi hết tất cả các môn. Phương án 3 là học sinh học gì thi đấy. Phương án 1 và 2 chỉ khác nhau là thi theo môn và thi theo bài. Bài thi ở phương án 2 là Khoa học tự nhiên (Lý, Hóa, Sinh) hay Khoa học xã hội (Sử, Địa) chưa có tích hợp mà thay vì mỗi môn làm riêng một bài thi, một buổi thi thì trong 1 buổi học sinh sẽ làm 3 bài thi.
"Tôi đã hỏi các cháu học sinh, những người tôi quen thì việc này không ảnh hưởng gì đến dạy và học. Nó chỉ có một điều khó là thay vì các cháu thi 1 buổi, 1 bài với 1,5 giờ thì bây giờ các cháu thi 3 bài, mỗi bài 1 giờ", ông Đam cho hay.
Nguyên lý phổ thông là học gì thi nấy. Bộ Giáo dục định hướng trong 2-3 năm tới lớp 10 sẽ phân làm 2 luồng: một luồng thiên về xã hội và một luồng thiên về khoa học kỹ thuật. Mục tiêu tổ chức một kỳ thi là cơ sở các trường ĐH, CĐ tuyển sinh nên học sinh không cần băn khoăn, quan trọng là các trường ĐH, CĐ có nhu cầu gì ở kỳ thi này, sử dụng kết quả ra sao để không phải tổ chức thi riêng.
"Đấy là ý kiến của tôi. Sẽ có nhiều người còn phương án nữa để cùng bàn. Quan điểm của Bộ nghiêng về phía nào, phải nói, phải phân tích bởi giáo dục khác ngành khác, giáo dục có nhiều vấn đề chứ không phải chỉ có đúng và sai", Phó Thủ tướng nhắn nhủ.
Phương án môn thi của một kỳ thi quốc gia chung đã được Chính phủ chỉ đạo phải công bố trước năm học mới. Bằng phương án thi này, ngành giáo dục sẽ cung cấp cho xã hội số đo của về trình độ của học sinh. Tránh được tình trạng trước đây các em phải đăng ký vào một trường trước khi thi mà không biết trường đấy như thế nào, có nằm ngoài khả năng của mình hay không.
"Giờ thí sinh thi xong, có kết quả thì mới dùng nó để đăng ký xét tuyển vào đại học. Việc này tôi cho rằng rất tốt, nhân dân sẽ ủng hộ và các cháu học sinh cũng thấy rất thoải mái khi tham gia kỳ thi. Mong rằng chúng ta sẽ làm tốt trong năm học tới", Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nói.
Thay mặt Bộ GD&ĐT, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận tiếp nhận ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng. Bộ trưởng cho biết sẽ lắng nghe ý kiến của lãnh đạo các Sở Giáo dục, trường đại học và người dân. Sau đó sẽ tổng hợp và đưa ra hội đồng giáo dục để có quyết định cuối cùng.
Hoàng Thùy