Tại buổi họp báo chiều 5/6 ở Hà Nội, ông Nguyễn Thế Mạnh, Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, giải thích việc thu sai bảo hiểm xã hội (BHXH) với 4.240 chủ hộ kinh doanh từ năm 2003 đến 2021 là do phía địa phương hiểu chưa thấu đáo với nhóm đóng bắt buộc.
Việc này cũng xuất phát từ nguyện vọng tham gia hệ thống để có lương hưu của chủ hộ kinh doanh. Bởi 20 năm trước, nhiều chủ hộ vừa tự sản xuất tạo công ăn việc làm vừa là lao động, chỉ thiếu hợp đồng hoặc giao kết.
Ông Nguyễn Thế Mạnh, Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam tại họp báo chiều 5/6. Ảnh: Hồng Chiêu
Nói thêm về phương án xử lý, Trưởng ban thực hiện chính sách BHXH Đỗ Ngọc Thọ cho hay ngoài xem xét xử lý trách nhiệm cán bộ thu sai, trước mắt cần gấp rút giải quyết quyền lợi cho chủ hộ kinh doanh. Cơ quan này cùng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đề xuất Chính phủ sớm ra nghị quyết riêng giải quyết quyền lợi của chủ hộ trong khi chờ luật sửa đổi. Hướng xử lý là cho phép tính thời gian đóng để hưởng chế độ dành cho người tham gia BHXH bắt buộc.
Ông Thọ dẫn chứng việc này đã có tiền lệ. Năm 2021, Chính phủ ban hành nghị quyết cho phép một số nhóm không thuộc diện đóng bắt buộc được tính thời gian tham gia, như phó xã đội, phó trưởng công an xã, người làm việc theo hợp đồng lao động tại UBND xã. Có khoảng 10.000 người được hưởng chế độ này.
"Nay nếu có thêm hàng nghìn chủ hộ được hưởng quyền lợi là điều tốt cho lưới an sinh", ông Thọ nói.
Theo phản ánh của Ban Dân nguyện thuộc Thường vụ Quốc hội, cơ quan Bảo hiểm xã hội 54 tỉnh thành đã thu trái quy định BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh không thuộc diện đóng từ năm 2003 đến 2021.
Thống kê tới tháng 9/2016 có 4.240 chủ hộ bị thu sai. Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã có công văn yêu cầu Bảo hiểm xã hội các địa phương dừng thu với nhóm này, song việc thu sai vẫn kéo dài tới cuối năm 2021.
Sau thời gian này, một bộ phận không tham gia nữa, chốt sổ và bảo lưu thời gian đóng. Có người chuyển sang đóng BHXH tự nguyện và được hệ thống ghi nhận cả thời gian đóng bắt buộc trước đó nhưng vì chính sách còn vướng mắc nên có người đến tuổi nghỉ hưu vẫn phải chờ.
Ngoài ra, một số người được hưởng chế độ hưu trí, BHXH một lần. Bởi trước đó họ đóng BHXH bắt buộc khi còn là công chức nhà nước, lao động trong doanh nghiệp, sau này mới chuyển sang diện chủ hộ kinh doanh.
Tới cuối năm 2021, còn khoảng 730 chủ hộ ở các tỉnh thành vẫn đang đóng BHXH bắt buộc dù không thuộc diện đóng.
Hồng Chiêu