Hình minh họa những khối cự thạch tạo thành công trình tường đá Durrington Walls cách đây 4.500 năm. Ảnh: Ludwig Boltzmann Institute/Briti/PA.
Stonehenge là một công trình tượng đài cự thạch ở Wiltshire, Salisbury, Anh gồm các công sự bằng đất bao quanh một vòng tròn đá. Theo các nhà khảo cổ học, những cột đá này được dựng lên từ năm 2500-2000 trước Công nguyên. Các vòng đất xung quanh có thể được xây dựng sớm hơn, từ năm 3100 trước Công nguyên.
Nằm cách Stonehenge không xa là đài tế mới được phát hiện, gồm quần thể 90 khối đá lớn dựng đứng, tạo thành một phần của đài tế hình chữ C thời đồ đá mới, tiếp giáp với một thung lũng khô và nhìn thẳng ra sông Avon.
Các nhà nghiên cứu sử dụng radar xuyên đất để chụp ảnh 30 khối đá nguyên vẹn cao 4,5 m. Mảnh vỡ của 60 tảng đá bị chôn vùi khác cùng hố đào khổng lồ dưới chân chúng hé lộ kích thước đầy đủ của công trình. Nhóm nghiên cứu cho rằng các khối đá được kéo vào vị trí từ cách đây hơn 4.500 năm.
Ảnh chụp các tảng đá cho thấy chúng nằm ngang. Tuy nhiên, theo Giáo sư Vince Gaffney, nhà khảo cổ học đứng đầu dự án Stonehenge Hidden Landscape, lúc đầu chúng xếp thẳng đứng và bị những người thợ thời đồ đá mới xô đổ khi xây dựng lại khu vực này. Những khối đá nằm ngang này bị vùi lấp bên dưới bờ đất, và trở thành một phần đường biên phía nam của dãy tường đá lớn mang tên Durrington Walls.
Một quần thể tượng đài được phát hiện quanh Stonehenge bằng công nghệ quét dưới bề mặt Trái Đất. Ảnh: Viện Ludwig Boltzmann.
Với chu vi 1,6 km, Durrington Walls nằm trong số những công trình tường đá lớn nhất từ trước đến nay. Nó được bao quanh bởi một hào nước và bờ đất cao một mét, rộng 40 m. Bên trong vòng tròn đá này là những hàng rào và vòng tròn gỗ nhỏ hơn.
Dự án Stonehenge Hidden Landscape đã làm thay đổi cách các nhà khảo cổ học xem xét công trình cổ đại trải rộng hơn 6.400 m2 trên đồng bằng Salisbury. Tượng đài chính nằm ở trung tâm khu đất với nhiều nơi chôn cất, hố đào và nhà thờ. Năm ngoái, các nhà nghiên cứu phát hiện tàn tích của 17 nhà thờ và hàng trăm địa điểm khảo cổ khác rải rác trong khu vực.
Vị trí công trình mới phát hiện ở dưới bờ đất phía nam Durrington Walls (hình chữ nhật). Ảnh đồ họa: The Guardian.
Sự ra đời và lụi tàn của công trình mới phát hiện ở Durrington Walls cho thấy nơi này đã được tu sửa và tái sử dụng từ sau khi người cổ đại đặt những khối đá đầu tiên vào năm 3100 trước Công nguyên.
Paul Garwood, một nhà khảo cổ học và sử gia hàng đầu trong dự án ở Đại học Birmingham, cho biết những phát hiện mới ở Durrington Walls làm thay đổi sâu sắc hiểu biết của các nhà nghiên cứu về Stonehenge và khu vực xung quanh. "Mọi ghi chép trước đây về Stonehenge và các công trình cổ đại trong khu vực cần được viết lại," Garwood nói.
Phương Hoa